PAN informacje

 XIV Doroczną Konferencję EFNIL „Stereotypy i uprzedzenia językowe” organizuje 20–21 września w Warszawie Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN, będąca członkiem Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji na rzecz Języka (European Federation of National Institutions for Language; EFNIL). Zaplanowano 14 referatów, które wygłoszą m.in. Jerzy Bartmiński, Virginie Mamadouh i Hans Henning Hahn.

Doroczne konferencje EFNIL skupiają przedstawicieli wszystkich jej członków, którymi są instytucje krajów Unii Europejskiej działające na rzecz języków. Konferencje te, organizowane od 2003 roku (czyli od chwili powstania EFNIL), za każdym razem w innym państwie członkowskim, dotyczą najistotniejszych kwestii ogólnoeuropejskich związanych z używaniem języków narodowych (w poprzednich latach były to np. nauczanie języka w szkolnictwie wyższym i technice, tłumaczenia, wielojęzyczność, użycie języka w biznesie i handlu). Konferencja ma charakter naukowy, jest także związana z polityką językową. Referaty naukowe są zawsze zamawiane, co zapewnia zarówno ich spójność tematyczną, jak i wysoki poziom merytoryczny. W części dotyczącej polityki językowej wypracowywane jest wspólne stanowisko w sprawie związanej merytorycznie z tematem przewodnim, a następnie jest uchwalana rezolucja. Ona jest przekazywana odpowiednim instytucjom w UE oraz w państwach członkowskich, są także czynione starania, by jej ustalenia wcielić w życie. Służy to prowadzeniu przez państwa członkowskie UE spójnej polityki językowej, uwzględniającej zarówno specyfikę danego kraju, jak i uwarunkowania ogólnoeuropejskie. Ze względu na nietypowy (na poły naukowy, na poły związany z polityką językową) charakter konferencji oraz z racji obecności na niej przedstawicieli wszystkich państw członkowskich UE (wszystkich instytucji członkowskich) jest ona bardzo ważnym wydarzeniem w kształtowaniu polityki językowej Unii Europejskiej.

Zaplanowane na tę edycję konferencji referaty dotyczą stereotypów i uprzedzeń przynoszonych przez języki używane w Europie. Podkreśla się nierozerwalny związek stereotypów i języka, uznając stereotypy za niezbywalne składniki kodu językowo-kulturowego; zauważa się także, że stereotypy nie zawsze łączą się z uprzedzeniami – taki charakter mają tylko stereotypy negatywne. Naukowy opis stereotypów narodowych, polegający na ukazaniu językowo-kulturowych obrazów narodowości, ich aksjologicznej ambiwalencji oraz różnych sposobów profilowania bazowych wyobrażeń w społecznych dyskursach, otwiera drogę do dialogu międzykulturowego.

Wskazana zostanie rola stereotypów w kształtowaniu tożsamości zbiorowej. Jest to szczególnie interesujące w wypadku krajów, których mieszkańcy posługują się kilkoma językami (jak np. Szwajcaria czy Belgia), także w odniesieniu do tych języków, które są używane w różnych krajach (jak np. język niemiecki). Będzie także podniesiona kwestia autostereotypów oraz obrazów obcego, co stanie się podstawą rozważań nad funkcją tożsamościową stereotypów w historii Europy. W poszczególnych referatach zostaną omówione stereotypy różnych narodowości obecne w językach europejskich. Zostaną także ukazane prawne i edukacyjne uwikłania stereotypizacji oraz omówione działania instytucji państwowych zmierzające do walki z uprzedzeniami. Poruszany będzie również społeczny i psychologiczny aspekt funkcjonowania stereotypów językowych dotyczących narodów. Są one bowiem nie tylko nośnikiem określonych znaczeń, lecz także uwikłań kontekstowych. Są także niejawną częścią osobowości, niemożliwą do uniknięcia, gdyż jest aktywowana automatycznie. Zostaną omówione przyczyny powstawania stereotypów i sposoby ich zmiany. Wskaże się także, iż stereotypy są sposobem nadawania sensu rzeczywistości – stanowią bowiem ramę poznawczą wydarzeń.

Podczas konferencji referaty wygłoszą:

• Virginie Mamadouh: Europeans among themselves: Geographical and linguistic stereotypes
• Bernd Six: Stereotype in der Sozialpsychologie/Stereotypes in social psychology
• Klaus Reichert: French Disease or Maladie Anglaise. Figures of Contempt and of Self-Assertion
• Loïc Depecker: Stéréotypes et préjugés: quelques idées reçues sur le français/Stereotypes and prejudices: some misconceptions about French language
• Hans Henning Hahn: Obraz własny i obraz obcego – co je łączy? Roz¬ważania nad funkcją tożsamościową stereotypów w ciągu historii europejskiej/Self-image and foreign image – How are they connected?
• Jerzy Bartmiński: Stereotypy mieszkają w języku/Stereotypes reside in language
• Monika Łaszkiewicz: Stereotypy narodowe w polskich badaniach/National stereotypes in Polish studies and research
• Cloé Lybaert/Steven Delarue: Stereotypes and linguistic prejudice in a pluricentric language area: the case of the Low Countries
• Jutta Ransmayr: Insiders´ and outsiders´ views on German from Austria´s perspective: Austrian Standard German and German Standard German – the odd couple
• Renata Coray: Stereotypen und sprachliche Vorurteile in der Schweiz/Stereotypes and linguistic prejudices in Switzerland
• (Marko Snoj: Brief presentation of the Institute for the Slovenian Language)
• Tony Jones: Outmoded stereotyping and language prejudice in the UK
• František Cermak: Gypsies among Czechs
• Tore Kristiansen: The hows and whys of language-related stereotypes: A discussion based on Scandinavian examples
• Sabine Kirchmeier, Pirkko Nuolijärvi, Aasa Wetaas, HJarriet Kowalski: Stereotypes and prejudices in Scandinavia – differences and similarities.