Gastroskopię nauczył się wykonywać z książek, wykorzystując stare poniemieckie gastroskopy znalezione po wojnie we Wrocławiu. Napisał pierwszy polski podręcznik gastroskopii, który został zilustrowany wykonanymi rysunkami jego autorstwa. W serii wydawniczej PAN „Wybitni uczeni we wspomnieniach” prezentujemy sylwetkę profesora Kornela Gibińskiego – twórcy polskiej gastroenterologii.

Uczony, nowator, aktywista

Prof. dr hab. n. med. Kornel Gibiński był wybitnym internistą i gastroenterologiem, wizjonerem medycyny i nauczycielem wielu pokoleń lekarzy. Urodził się i studiował medycynę w Krakowie, gdzie w 1939 r. uzyskał dyplom lekarza. Za działalność konspiracyjną aresztowany przez Niemców. Był przesłuchiwany, przewieziony do obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen, a następnie do obozu pracy przy fabryce w Budziszynie, gdzie przydzielono go do pracy w charakterze lekarza. W 1949 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk medycznych. Przez większość życia zawodowego związany ze Śląskim Uniwersytetem Medycznym (dawniej Śląską Akademią Medyczną), gdzie w 1954 r. otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego, a w 1961 r. został powołany na stanowisko profesora zwyczajnego.

Inicjator wielu pionierskich przedsięwzięć (m.in. pierwszej w Polsce pracowni antydopingowej; w prowadzonej przez niego klinice uruchomiono w 1965 r. pierwszą w Polsce sztuczną nerkę, a w 1970 r. – pierwszy na Śląsku Oddział Intensywnej Opieki Medycznej). Inspirował kolejne pokolenia lekarzy promując holistyczne podejście do chorego.

W 1976 r. założył Polskie Towarzystwo Gastroenterologiczne, a w 1984 r. powołano go na koordynatora światowego programu badań nad historią naturalną choroby wrzodowej Światowej Organizacji Gastroenterologii.

Napisał wiele publikacji. Zasiadał w prestiżowych gremiach – był m.in. ekspertem Światowej Organizacji Zdrowia, członkiem Królewskiego Towarzystwa Medycznego w Londynie i nowojorskiej Akademii Nauki.

W połowie lat 60. dołączył do grona akademików Polskiej Akademii Nauk i zaangażował się w działalność Akademii. Od 1970 r. przez 21 lat był przewodniczącym Komitetu Terapii Doświadczalnej PAN. W 1975 r. wybrano go członkiem Prezydium PAN, a w 1981 r. – członkiem Rady Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk. Od 1988 r. przez 2 kadencje był przewodniczącym Oddziału PAN w Katowicach, a w 1999 r. został jego honorowym prezesem.

Etyka w medycynie i w nauce

„Podczas gdy nauki medyczne szczycą się coraz bardziej spektakularnymi osiągnięciami w przedłużaniu życia, to jednym z największych zapotrzebowań społecznych pozostaje walka z cierpieniem.”; „[...] ważne jest, aby nie zapominać, że pierwotnym celem i przeznaczeniem medycyny zawsze było i powinno pozostać nie zwalczanie za wszelką cenę chorób oraz walka ze śmiercią, ale niesienie pomocy cierpiącemu, niesienie ulgi choremu, ulgi w cierpieniu” – to zaczerpnięte z książki, wybrane wypowiedzi prof. Kornela Gibińskiego obrazujące jego rozumienie misji lekarza.

Profesor Gibiński przykładał dużą wagę do etycznych aspektów badań u człowieka. Doskonale rozumiał pułapki natury etycznej wiążące się ze służbą zdrowiu pacjenta. Dbałość o etykę w pracy badawczej traktował jako podstawę wiarygodności i prestiżu nauki. Był inicjatorem powstania na przełomie lat 70. i 80. Komisji Etyki Badań Naukowych przy Ministerstwie Zdrowia. Na początku lat 90. inicjator powstania, a później przewodniczący, Komitetu Etyki w Nauce przy Prezydium PAN. Komitet opublikował m.in. kodeks etyczny „Dobre obyczaje w nauce” i zajmuje stanowisko w sprawach etyczno-zawodowej postawy środowiska naukowego.

Człowiek wielu zainteresowań

Profesor był człowiekiem niespożytej energii. Obok aktywności zawodowej znajdował czas na rozwijanie swoich pasji sportowych: narciarstwa, wioślarstwa, żeglarstwa i wspinaczki wysokogórskiej. Interesował się również fotografią i z upodobaniem malował akwarele.

Prof. Gibiński we wspomnieniach

Na prezentowaną monografię składa się 14 tekstów przygotowanych przez współpracowników, kolegów i studentów prof. Gibińskiego oraz wspomnienia jego żony i dzieci. W książęce znalazł się również zapis rozmowy z profesorem przeprowadzonej przez Teresę Białek i Ewę Pawłowską.

Książka ukazała się w czerwcu 2022 r. w nakładzie 700 egz. Redakcją merytoryczną zajął się zespół w składzie: prof. dr hab. n. med. Andrzej Więcek, prof. dr hab. n. med. Maria Trusz-Gluza, prof. dr hab. n. med. Witold Rużyłło.

„Wybitni uczeni we wspomnieniach”

Seria wydawnicza PAN prezentuje sylwetki najwybitniejszych polskich uczonych. Ich dorobek i myśl mają wpływ na pracę i postawę uczniów i współpracowników.

Seria ukazuje się od 2017 r. Dotychczas zaprezentowano w niej prof. Tadeusza Orłowskiego, pioniera polskiej transplantologii (2017), prof. Andrzeja Trzebskiego, neurofizjologa (2018), prof. Jerzego Vetulaniego, psychofarmakologa i neurobiologa (2019) oraz prof. Irenę Hausmanową-Petrusewicz, neurolożkę (2020).

Serię wydaje Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki PAN.

Nieodpłatne egzemplarze serii można zamówić wysyłając e-mail do Biura Upowszechniania i Promocji Nauki Polskiej Akademii Nauk na adres: bupn@pan.pl. Oferta obowiązuje do wyczerpania nakładu.