PAN informacje

Centrum Badań Kosmicznych PAN jest obecnie zaangażowane w dwa projekty Europejskiej Agencji Kosmicznej związane z procesem lądowania na Fobosie – księżycu Marsa.

Zespół Loop, od lewej: dr inż. Daniel Wałach (AGH), dr inż. Katarzyna Cyran (AGH), dr inż. Tomasz Barciński (CBK), inż. Jędrzej Baran (CBK), prof. dr hab. inż. Marek Cała (AGH)

W projekcie ESA REST (w konsorcjum z GMV Rumunia, AVS Wielka Brytania) CBK PAN odpowiada za kształtowanie dynamiki podwozia lądownika przez aktywne sterowanie. Drugi projekt, uruchomiony w ramach Polish Industry Incentive Scheme LOOP (Landing Once On Phobos), realizowany wspólnie z Wydziałem Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo Hutniczej (AGH) jako podwykonawcą, dotyczy scharakteryzowania sił kontaktu podwozia lądownika z gruntem Fobosa. Metodologia opracowana w ramach obu projektów będzie mogła znaleźć zastosowanie nie tylko podczas lądowania na marsjańskim księżycu, ale również na interesujących - także z ekonomicznego punktu widzenia - planetoidach.

Współpraca CBK PAN z AGH oprócz obszarów naukowo-technologicznych obejmuje plany utworzenia interdyscyplinarnych studiów doktoranckich w dziedzinie górnictwa kosmicznego.

Zagadnienie budowy instrumentu bądź statku kosmicznego, zdolnego do lądowania na lekkim, niemal pozbawionym grawitacji ciele niebieskim można rozpatrywać na kilka sposobów. W przypadku sytuacji swobodnego opadania instrumentu na planetoidę, kometę lub niewielki księżyc, i uderzenia w jego powierzchnię z niewielką prędkością, np. rzędu jednego metra na sekundę, z jednej strony lądowanie może być ułatwione, ponieważ niepotrzebne będą dodatkowe urządzenia hamujące spadanie, z drugiej zaś nie można spodziewać się wystąpienia siły, która przyciągnie instrument do powierzchni ciała. Co więcej, lądownik oraz grunt pod nim najpierw ulegną ściśnięciu, a następnie lądownik odbije się od powierzchni jak piłka tenisowa od ściany. Taka sytuacja miała miejsce podczas misji Europejskiej Agencji Kosmicznej ROSETTA, w której lądownik odbił się kilkukrotnie od powierzchni komety 67P/Czuriumow–Gierasimienko. Reasumując, aby lądowanie statku było stabilne, dynamika jego podwozia musi współgrać z charakterem sił kontaktu lądownika z gruntem, które to będą opracowywane właśnie w instytucie CBK PAN.  

dr Tomasz Barciński
Kierownik Laboratorium Robotyki i Mechatroniki Satelitarnej CBK PAN