PAN informacje

Dziewięciu naukowców Polskiej Akademii Nauk wyróżnionych Nagrodą Prezesa Rady Ministrów w roku 2020 za rok 2019. Zostali nagrodzeni we wszystkich trzech kategoriach: wyróżniająca się rozprawa doktorska, wysoko ocenione osiągnięcia naukowe będące podstawą nadania stopnia doktora habilitowanego oraz osiągnięcie w zakresie działalności naukowej, w tym twórczości artystycznej lub działalności wdrożeniowej.

W kategorii wyróżniająca się rozprawa doktorska nagrody otrzymali:

• Dr Michał Grzybowski (Instytut Fizyki PAN) - za pracę pt. „Electrical manipulation of the domain structure of antiferromagnetic CuMnAs” z nowej dziedziny badań tzw. spintroniki antyferromagnetycznej, w szczególności kontroli spinów antyferromagnetyka za pomocą pól elektrycznych, w której opisano metody i rezultaty badania wpływu pola elektrycznego na bardzo małe układy antyferromagnetyczne z CuMnAs, w konfiguracji tranzystora polowego.
• Dr Ewelina Jurewicz (Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN) - za pracę pt. „Występowanie i rola białka S100A6 w macierzy pozakomórkowej galarety Whartona” i wykazanie wpływu białka S100A6 i jego potencjalnego znaczenia w obszarze patologii ciąży.
• Dr Tomasz Leszkowicz (Instytut Historii im. T. Manteuffla PAN) - za pracę „Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej 1956–1981”, za dokładną i wszechstronną analizę wykorzystywania wojska jako instrumentu prowadzenia polityki historycznej zgodnej z obowiązującą ideologią i potrzebami partii.
• Dr inż. Michał Rażew (Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej) - za pracę pt. „Badania strukturalne kompleksu drożdżowego degradosomu mitochondrialnego RNA (mtEXO)”. Badania pozwoliły na lepsze zrozumienie mechanizmu degradacji RNA w mitochondriach, procesu kluczowego dla prawidłowej ekspresji genów mitochondrialnych. Wyniki tych badań mogą zostać wykorzystane w opracowywaniu procedur leczenia chorób mitochondrialnych, neurodegradacyjnych i metabolicznych.

W kategorii wysoko ocenione osiągnięcia naukowe będące podstawą nadania stopnia doktora habilitowanego nagrody otrzymali:

• Dr hab. Małgorzata Dawidowska (Instytut Genetyki Człowieka PAN) - za badania dotyczące ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci w ujęciu badań podstawowych i translacyjnych. Badania o charakterze aplikacyjnym biologii i charakterystyki molekularnej ostrej białaczki limfoblastycznej polegały na identyfikacji nowych czynników prognostycznych, mogących przyczynić się do poprawy efektywności farmakoterapii tego schorzenia.
• Dr hab. Marta Sidoryk-Węgrzynowicz (Instytut Medycyny Doświadczalnej
  i Klinicznej PAN) – za badania nad znaczeniem uszkodzeń cyklu glutamina-glutaminian w zaburzeniach integracji astrocytarno-neuronalnej w wybranych stanach patologicznych OUN. Badania te stanowią istotny wkład w rozumienie procesów patologicznych zachodzących w mózgu pacjentów z tauopatiami, w tym z chorobą Alzheimera. Odkrycie mechanizmów toksyczności manganu, podobnie jak nieokreślonego dotąd neuroprotekcyjnego działania estradiolu oraz nowych aspektów zaburzeń funkcjonowania układu glej-neuron w rozwoju uszkodzeń neuronalnych ma nowatorski charakter i stanowi istotny wkład w rozwój biologii medycznej.
• Dr hab. Roman Józef Szczęsny (Instytut Biochemii i Biofizyki PAN) – za badania dotyczące degradacji i kontroli jakości RNA w mitochondriach człowieka. Ich wyniki mają duże znaczenie nie tylko dla poznania biologii mitochondriów, ale także doprowadziły do odkrycia nowatorskiego mechanizmu, według którego mitochondria wpływają na losy komórki.

W kategorii osiągnięcie w zakresie działalności naukowej, w tym twórczości artystycznej lub działalności wdrożeniowej nagrody otrzymali:

• Prof. dr hab. Wojciech Bal (Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN) - za całokształt dorobku naukowego, na który składało się opracowanie i wyjaśnienie mechanizmu reakcji oddziaływań na poziomie molekularnym i komórkowym między specyficznymi białkami a metalami (leki nowej generacji w chorobie Alzheimera).
• Prof. dr hab. Jacek Jaworski (Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej PAN) - za pozyskanie nowej wiedzy na temat kinazy mTOR, co doprowadziło do wskazania nowych celów terapeutycznych w stwardnieniu guzowatym (TSC). Nagrodę otrzymał za badania nad molekularnymi i komórkowymi podstawami rozwoju, plastyczności i śmierci komórek nerwowych. Przez ostatnich 20 lat jego szczególnym zainteresowaniem cieszy się kinaza mTOR i jej rola w rozwoju układu nerwowego i chorobach związanych z tym procesem, przede wszystkim stwardnienia guzowatego i epilepsji. Dorobek naukowy jest spójny tematycznie, stanowi doskonały przykład badań dostarczających kluczowych informacji na temat podstawowych mechanizmów rozwoju i funkcjonowania neuronów, z czasem mogących doprowadzić do przełomowych odkryć z punktu widzenia przyszłej terapii pacjentów.

Przewidywane teoretyczne obrazy odpowiadające rezultatom pomiarów kryształów Pauliego dla N=3, 6 i 15 atomów, efekt badań dr. Michała Grzybowskiego wyróżnionego za rozprawę doktorską.
Źródło zdjęcia: Instytut Fizyki PAN

Źródło informacji: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów