PAN informacje

„Cegiełki RNA” projektowane przez zespół prof. Janusza Bujnickiego można złożyć w cząsteczki, a potem tworzyć z nich nowe leki i materiały nanotechnologiczne. Modelowanie komputerowe pozwala z tysięcy związków chemicznych wybrać te, które działając na RNA mogą niszczyć bakterie i wirusy.

 Fot. prof. Janusz Bujnicki PAN

Zespół z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie bada proces tworzenia się struktury przestrzennej cząsteczek RNA, czyli kwasu rybonukleinowego. Uczeni chcą zrozumieć, jak RNA oddziałują z innymi cząsteczkami.

„Cząsteczki RNA można rozłożyć na czynniki pierwsze i złożyć je z powrotem, albo złożyć z elementów składowych coś nowego. Wszystko to robi się na komputerze - dzięki przewidywaniom komputerowym można szybko i tanio przeanalizować setki tysięcy cząsteczek” – tłumaczy prof. Janusz Bujnicki.

Opierając się o wiedzę uzyskaną w badaniach nad cząsteczkami RNA występującymi naturalnie w komórkach naukowcy projektują „cegiełki RNA” i składają z nich nowe cząsteczki, dzięki którym mogą powstać m.in. nowe leki i materiały nanotechnologiczne nowej generacji.

Poprzez wpływ na cząsteczki RNA w komórce można leczyć różne choroby genetyczne, nowotwory, czy zakażenia wirusowe. Ale skąd wiadomo, które związki chemiczne akurat tak wpłyną na RNA? Tu znów pomagają komputery. Najnowsze projekty badawcze prof. Bujnickiego skupiają się na modelowaniu i badaniu doświadczalnym oddziaływań cząsteczek RNA z małymi cząsteczkami chemicznymi i z białkami. Zespół opracowuje oryginalne metody modelowania komputerowego. To one pozwalają wybrać z ogromnej bazy związków chemicznych właśnie te, które działając na RNA mogą działać przeciwbakteryjnie albo przeciwwirusowo.

Zespół prof. Bujnickiego prowadzi także badania doświadczalne. Grant ERC typu „dowód koncepcji” (Proof of Concept) pozwolił naukowcom opracować nową technologię wyjątkowych narzędzi molekularnych. Profesor odkrył, że pewna grupa białek może służyć jako „nożyczki” do wycinania fragmentów RNA z większych cząsteczek. Takie precyzyjne „wycinanki” o ściśle zdefiniowanej sekwencji mogłyby posłużyć, jako prefabrykowane elementy do budowania nowych materiałów dla biotechnologii oraz leków nowej generacji.

Prof. Bujnicki zaczynał przygodę z pracą naukową badając białka i przewidując ich struktury. Jego badania nad strukturą RNA zostały wyróżnione grantem ERC. W wyniku projektu powstały metody badawcze, które na nowo zdefiniowały górny pułap możliwości modelowania cząsteczek RNA.

O dokonaniach naukowca – ambasadora akcji #JestemStartowcem – przypomina Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej. Akcja ma na celu zebranie funduszy dla młodych badaczy u progu kariery naukowej.

Prof. Bujnicki jest obecnie najmłodszym członkiem Polskiej Akademii Nauk. Jednocześnie znalazł się wśród 7 wybitnych uczonych tworzących tzw. Group of Chief Scientific Advisors – doradców naukowych Komisji Europejskiej.

Źródło: PAP – Nauka w Polsce