PAN informacje

„Gdy brakuje czystej wody, zagrożone jest istnienie całych społeczeństw” – pisze prof. Paweł Rowiński, wiceprezes PAN we wstępie do najnowszego numeru kwartalnika „Academia”. Co właściwie wiemy o tym niezbędnym do życia żywiole? Jak możemy przeciwdziałać zmianom klimatycznym, i, co za tym idzie, uszczuplaniu się zasobów wody pitnej?

„Musimy się liczyć z częstszym występowaniem zarówno suszy (meteorologicznej, rolniczej i hydrologicznej), jak i niszczącego nadmiaru wody (…). Dawna »nienormalność« staje się nową normalnością, a przyszłe ekstrema będą jeszcze bardziej ekstremalne niż w przeszłości.” – możemy przeczytać w treści stanowiska interdyscyplinarnego zespołu PAN ds. kryzysu klimatycznego. Aby lepiej zrozumieć, jak krążenie wody w przyrodzie wpływa na zmiany klimatu i jak bardzo jest to złożony proces warto zajrzeć do artykułu „Obieg wody” Aleksandry Kardaś, która należy doautorów bestsellerowej książki „Nauka o klimacie”.

Czy zabraknie nam wody pitnej?

Wielu z nas zadaje sobie pytanie, czy groźba ograniczenia dostępu do wody naprawdę istnieje. Na to i wiele innych pytań dotyczących gospodarki wodnej odpowiada w swoim artykule „Gospodarka kontra woda” Zbigniew Karaczun. Niestety prognozuje się, że zasoby wody słodkiej dostępne dla ludzkości zmniejszą się o 30 % w ciągu najbliższych 20 lat. O tym jak odwrócić degradację zasobów wody i zrównoważyć zapotrzebowanie ludzi na wodę z potencjałem hydrosfery radzą autorzy artykułu „Zatrzymać wodę”. Brak słodkiej wody wpływa nie tylko na człowieka i gospodarkę, ale i na innych mieszkańców globu, może bowiem naruszyć najstarszy ewolucyjnie związek symbiotyczny drzew i grzybów – piszą Joanna Oberc-Kijowska, Ewelina Ratajczak, Marcin Pietras w artykule „Dopóki susza ich nie rozłączy”. Dbajmy więc o naturalne rezerwuary wody takie jak mokradła, bo łatwiej chronić niż odtwarzać – podkreśla prof. Tomasz Okruszko. Co więcej, twórzmy takie zielone enklawy w miastach – zachęca w swoim artykule „Ekohydrologia miejska” Iwona Wagner.

Marynistyczna filozofia

Woda to nie tylko zmiana klimatu, ale temat szeroko poruszany w literaturze i sztuce. Roland Sobota na potrzeby numeru analizuje wybrane metafory akwatyczne i tłumaczy do jakich pojęć filozoficznych się one odnoszą („Na szerokich wodach filozofii”). Z kolei dr Monika Jankiewicz-Brzostowska przygląda się polskiej marynistyce z początku XX wieku. Warto pamiętać, że dna akwenów mogą kryć zabytki. O ukrytych na dnie Wisły skarbach pisze w swoim fascynującym artykule „Podwodne zabytki Wisły” Andrzej Szerszeń.

Wyjątkowy kongres o wodzie

Inspiracją do poświęcenia bieżącego numeru kwartalnika „Academia” tematyce wodnej jest planowany na 15–18 lutego 2021 roku w Warszawie szósty Międzynarodowy Kongres Europejskiego Stowarzyszenia Inżynierii i Badań Wodno-Środowiskowych (IAHR Europe Congress). Organizuje go Polska Akademia Nauk, Instytut Geofizyki PAN i Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego. Wydarzenie odbędzie się pod auspicjami Międzynarodowego Stowarzyszenia Inżynierii i Badań Wodno-Środowiskowych IAHR. O wyjątkowej formule kongresu i jego znaczeniu dla badań z zakresu inżynierii wodnej można dowiedzieć się w numerze z rozmów z jego patronami i organizatorami: Pawłem Rowińskim, Corrado Gisonnim, Moniką Kalinowską i Agatą Goździk.

Zapraszamy do lektury!