PAN informacje

W Europie Północno-Zachodniej powodzie stają się większe, a w Europie Południowej i Wschodniej – mniejsze. Tak wynika z publikacji w prestiżowym magazynie „Nature”, której współautorką jest prof. Marzena Osuch z Instytutu Geofizyki PAN.

Nasza badaczka jako jedyna z Polski uczestniczyła w międzynarodowym projekcie, którego celem było sprawdzenie, jak zmiany klimatu wpływają na wielkość powodzi na starym kontynencie. W pracach wzięło udział wielu ekspertów, reprezentujących 35 instytucji naukowych z Europy, a całością kierował prof. Günter Blöschl, austriacki specjalista od powodzi z Politechniki Wiedeńskiej.

Rzeki zalewające równiny powodziowe powodują ogromne szkody. Rocznie na całym świecie straty szacuje się na ponad 100 mld dolarów. Zakres, w jakim zmiany klimatu wpływają na dotkliwość powodzi, nie był dotąd jasny.

Pionierskie badania

Po raz pierwszy naukowcy przeprowadzili analizę na tak szeroką skalę. Wykorzystali dane z ponad 3,7 tys. posterunków wodowskazowych na rzekach o tzw. naturalnym przepływie reżimu. Pod uwagę wzięli okres 1960-2010. Z badań wynika, że zmiany przepływów maksymalnych rocznych w ostatnich 50 latach można przypisać zmianom klimatu.

Wyniki analizy trendów wskazują na różne tendencje oraz intensywność zmian: wzrost wielkości powodzi w Europie Północno-Zachodniej, natomiast spadek w Europie Południowej oraz Europie Wschodniej. Zaobserwowano, że zmiany klimatu w różny sposób wpływają na wielkość powodzi w zależności od regionu.

• Zmiany w Europie Północno-Zachodniej (pomiędzy Islandią i Austrią) są wywołane głównie poprzez wzrost opadów jesiennych i zimowych.
• W Europie Południowej obserwowany spadek wielkości powodzi powiązano z mniejszymi opadami oraz wzrostem temperatury powietrza powodującej wzrost parowania.
• Na terenie Europy Wschodniej głównym czynnikiem powodującym spadek intensywności powodzi jest zmniejszenie grubości pokrywy śnieżnej, wywołane wzrostem temperatury powietrza.

Skala zmian powodziowych jest niezwykła: wahają się one od zmniejszenia oczekiwanych poziomów powodzi o 23% na dekadę do wzrostu o 11% na dekadę (w stosunku do średnich długoterminowych).

Jeśli tendencje te utrzymają się w przyszłości, w wielu regionach Europy można spodziewać się poważnego wpływu na ryzyko powodziowe.

Zidentyfikowane zmiany wielkości powodzi są zgodne z wynikami projekcji modeli klimatycznych. „Sugeruje to, że zmiany klimatyczne nie są kwestią odległej przyszłości, lecz już się dokonują” – komentuje prof. Marzena Osuch.

Rysunek przedstawia regionalne trendy zmian wielkości powodzi w Europie, zaobserwowane na podstawie danych z lat 1960-2010. Na niebiesko oznaczono wzrost przepływów, a na czerwono ich spadki. Na mapie oznaczono również lokalizację posterunków wodowskazowych, z których pozyskano dane do analizy.

Źródło informacji: Instytut Geofizyki PAN, Nature

Ilustracja: Instytut Geofizyki PAN