PAN informacje

Francuski Mikrosatelita Taranis zbada tajemnicze rozbłyski powstające w wysokich partiach atmosfery ziemskiej. Specjaliści z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk wyposażyli go w układ zasilacza będącego częścią systemu MEXIC koordynującego pracę najnowocześniejszego zestawu urządzeń do badania krótkotrwałych zjawisk świetlnych TLE (Transient Luminous Event). Satelita zostanie wyniesiony na niską orbitę ziemską we wtorek, 17 listopada 2020 r. 

Zdjęcie: Stephane Vetter TWAN NASA

Kosmiczne „elfy”, „trolle” czy „krasnale” to potoczne określenia na tzw. krótkotrwałe zjawiska świetlne (ang. Transient Luminous Event - TLE). Powstają one w wysokich partiach atmosfery ponad chmurami burzowymi, i wystrzeliwują w przestrzeń kosmiczną. Trwają one ułamek sekundy, są gwałtowne i niosą bardzo silne promieniowanie elektromagnetyczne, oraz prawdopodobnie stowarzyszone z nimi rentgenowskie oraz gamma. Do tej pory świat nauki niewiele wiedział o tych tajemniczych zjawiskach, które mają ogromny wpływ na zmiany zachodzące w atmosferze. Misja Taranis jest pionierskim przedsięwzięciem mającym na celu przyjrzenie się „z bliska” owym krótkotrwałym zjawiskom świetlnym. Zespół polskich naukowców i inżynierów z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CBK PAN) pod kierownictwem prof. Jana Błęckiego włączył się w przygotowanie tego projektu.

MEXIC

Centralnym układem zespołu instrumentów naukowych na pokładzie satelity TARANIS jest MEXIC (ang. Multi Experiment Interface Controller). Koordynuje on pracą poszczególnych instrumentów badawczych takich jak detektory rentgenowskie i gamma, układ dwóch spektrometrów energii elektronów oraz analizatorów monitorujących zaburzenia pola elektrycznego i magnetycznego. Ponadto zbiera i archiwizuje dane oraz dostarcza zasilanie do wszystkich instrumentów. W konstrukcję tego niezwykle złożonego systemu znaczący wkład wnieśli inżynierowie z CBK PAN, dr inż. Roman Wawrzaszek i mgr inż. Witold Nowosielski.

Misja Taranis

Polscy specjaliści z CBK PAN zaangażowani są w pracę nad misją Taranis od ponad dekady. Przy tworzeniu instrumentów badawczych, które zostały umieszczone na satelicie pracowali także naukowcy z Czech i z Danii oraz specjaliści z Europejskiej Agencji Kosmicznej. Misja kierowana jest przez Francuskie Narodowe Centrum Badań Kosmicznych (Centre National d’Études Spatiales, CNES). Pieczę naukową nad projektem sprawuje instytut Le Laboratoire de Physique et de Chimie de l'Environnement et de l'Espace (LPC2E/CNRS) z Orleanu, z którym CBK PAN blisko współpracuje od wielu lat.