Centrum Badań Kosmicznych PAN w misji badawczej NASA

Nadrzędna kategoria: Wiadomości Naukowe

Instrument opracowany przez Centrum Badań Kosmicznych PAN poleci w misji kosmicznej NASA. 14 stycznia przedstawiciele Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Centrum Badań Kosmicznych PAN podpisali umowę o współpracy w tej sprawie.

news_mein_nasa_cbk_pan_big2.jpg

Podpisanie umowy o współpracy. Od lewej: prof. Jerzy Duszyński, prezes PAN; prof. Iwona Stanisławska, dyrektor Centrum Badań Kosmicznych PAN; dr hab. Przemysław Czarnek, minister edukacji i nauki; Wojciech Murdzek, sekretarz stanu w MEiN.

Umowa dotyczy finansowania eksperymentu i instrumentu GLOWS (ang. GLObal solar Wind Structure). Ministerstwo Edukacji i Nauki przeznaczy na te działania 16 mln zł w latach 2021-2026.

GLOWS jest częścią kompleksowej misji badawczej NASA o nazwie IMAP (ang. Interstellar Mapping and Acceleration Probe). Jej celem jest lepsze rozpoznanie heliosfery i jej reakcji z najbliższym otoczeniem galaktycznym Słońca, a także badanie procesów dotyczących rozpędzania cząstek promieniowania kosmicznego.

Doświadczenie w badaniu heliosfery

Centrum Badań Kosmicznych PAN zostało wybrane jako partner misji NASA IMAP ze względu na wieloletnie doświadczenie w badaniach heliosfery. Potwierdza to współpraca przy takich misjach, jak Interstellar Boundary Explorer (NASA) oraz Solar Orbiter i PROBA-3 (ESA).

„Nasze naukowe zaangażowanie w misję NASA IBEX, szczególnie opracowanie uzyskanych danych, jak również wieloletnie inżynierskie doświadczenie w tworzeniu instrumentów badawczych na misje Europejskiej Agencji Kosmicznej i współpraca z partnerami z całego świata pozwoliły wygrać konkurs na udział w misji IMAP” – mówi profesor Iwona Stanisławska, dyrektor Centrum Badań Kosmicznych PAN.

„Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk od wielu lat prowadzi badania nad heliosferą i jej otoczeniem. Fakt, że naukowcy z PAN zostali zaproszeni do współpracy przez NASA, obok badaczy z takich instytucji jak Uniwersytet Princeton i MIT, świadczy o najwyższym światowym poziomie naszych badań kosmicznych i o najwyższej efektywności, jaką osiągają najlepsze jednostki PAN. Cieszę się, że kolejny instrument Centrum Badań Kosmicznych, który tym razem w przestrzeń kosmiczną wyniesie rakieta firmy SpaceX, będzie mógł zostać sprawdzony w działaniu” – komentuje profesor Jerzy Duszyński, prezes Polskiej Akademii Nauk.

Jak to działa?

Sonda kosmiczna IMAP wyposażona będzie w dziesięć instrumentów naukowych, z których jeden powstaje w CBK PAN.

GLOWS to fotometr do obserwacji fluorescencyjnej poświaty heliosferycznej wodoru w Układzie Słonecznym. Dane uzyskane dzięki fotometrowi umożliwią zbadanie zależności strumienia wiatru słonecznego od szerokości heliograficznej oraz rozkładu w przestrzeni międzyplanetarnej wodoru międzygwiazdowego.

CBK PAN jest odpowiedzialne za cały proces związany z GLOWS, od złożenia propozycji eksperymentu, przez projekt i budowę instrumentu, aż po analizę zebranych dzięki niemu danych.

Naukowcy z CBK PAN skonstruują część detektorową ze specjalnie zaprojektowanym układem optycznym, układ zasilania elektrycznego, komputer instrumentu wraz z oprogramowaniem oraz niezbędną naziemną aparaturę wspomagającą i testową oraz oprogramowanie naukowe.

IMAP działać będzie w pobliżu tzw. punktu libracji L1 między Ziemią a Słońcem, ok. 1,5 mln km od Ziemi. Punkt Lagrange’a L1 to wyimaginowany punkt w przestrzeni między Ziemią a Słońcem, gdzie równoważą się potencjały grawitacyjne Ziemi i Słońca. Dzięki temu umieszczony w jego pobliżu statek kosmiczny łatwiej jest utrzymać w stałym położeniu względem Ziemi i Słońca.

Wsparcie PAN dla misji IMAP

„To porozumienie opiera się na zainicjowanej w 1962 roku współpracy między NASA a Polską. Doceniamy wsparcie Polski dla misji IMAP, wspólnie będziemy pracować nad lepszym poznaniem naszego kosmicznego otoczenia” – zapowiada Steve Jurczyk, główny cywilny administrator NASA.

„Liczymy, że Centrum Badań Kosmicznych PAN będzie naszą wizytówką w NASA i pomostem do dalszego rozszerzania współpracy dwustronnej. Tego typu współpraca to jeden z elementów realizacji polskiej polityki kosmicznej” – mówi minister edukacji i nauki dr hab. Przemysław Czarnek.

Współpraca z NASA i cenionymi instytucjami z zagranicy

Misja IMAP tworzona jest przez międzynarodowy zespół naukowy pod kierownictwem profesora Davida J. McComasa z Uniwersytetu Princeton, a realizację projektu koordynuje Applied Physics Laboratory z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa. W NASA misję koordynuje Heliophysics Division w Science Mission Directorate. W CBK PAN opiekę nad przedsięwzięciem sprawują profesor Maciej Bzowski, dr inż. Roman Wawrzaszek i dr inż. Piotr Orleański.

W konsorcjum przygotowującym misję, obok CBK PAN znalazły się takie instytucje, jak m.in. Massachusetts Institute of Technology, California Institute of Technology, Johns Hopkins University APL, Southwest Research Institute, JPL i kilkanaście innych cenionych ośrodków badawczych i uniwersyteckich. Satelita IMAP ma zostać wyniesiony w 2025 roku rakietą firmy SpaceX.

O współpracy można przeczytać też tu: