PAN informacje

Jakub Ostałowski

Raport „Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap II” zaprezentuje w środę 28 września o godz. 11 w Pałacu Staszica w Warszawie Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. Opracowanie jest efektem jedynych tego rodzaju badań dotyczących rozwoju społeczno-gospodarczego polskiej wsi, prowadzonych przez prof. dr. hab. Andrzeja Rosnera i dr hab. Monikę Stanny.

„Monitoring rozwoju obszarów wiejskich” to wspólny projekt Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej oraz Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. Jego celem jest stała obserwacja zmian poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego terenów wiejskich w Polsce. Badaniem są objęte wszystkie gminy wiejskie i miejsko-wiejskie. W projekcie wykorzystywane są dane, pozyskiwane z kilkudziesięciu instytucji publicznych (m.in. GUS, ZUS, KRUS, CKE, UKE, ARiMR, ministerstwa, urzędy marszałkowskie, itp.) oraz dane pierwotne będące wynikiem badań ankietowych przeprowadzanych w każdej gminie.

To innowacyjne badanie rozwoju terytorialnego, realizowane poprzez wielokryterialną analizę dynamiki istotnych z punku widzenia rozwoju obszarów wiejskich kwestii (określonych tu jako składowe rozwoju), a nie tylko pojedynczych wskaźników mówiących jedynie o zmianie w zakresie jednego parametru. Projekt bowiem uwzględniania kluczowe aspekty związane z rozwojem obszarów wiejskich, w tym m.in. problematykę dezagraryzacji lokalnej gospodarki, charakterystykę sektora rolniczego i pozarolniczego, zagadnienia związane z dostępnością przestrzenną gminy, lokalnymi finansami publicznymi, rynkiem pracy, procesami demograficznymi, jakością systemu edukacyjnego, zamożnością i rozwarstwieniem społeczności lokalnych oraz ich warunkami bytowymi, a także aktywnością społeczną. Łącznie przy analizie rozwoju obszarów wiejskich przetwarzanych jest około 1 miliona informacji, które ostatecznie złożone są obraz poziomu, struktury i dynamiki rozwoju obszarów wiejskich w Polsce.

Dwa lata temu zostały opublikowane wyniki l etapu MROW, będące fotografią sytuacji społeczno-gospodarczej na poziomie lokalnym. W II etapie MROW nie tylko powtórzono badania według przyjętej metodologii, ale rozszerzono je o analizę procesów i zmian zachodzących na terenach wiejskich przez ten okres czasu. Tym samym podjęto próbę zdefiniowania mechanizmów, mających wpływ na dynamikę rozwoju-badano m.in. które składowe rozwoju i jakie ich kombinacje są odpowiedzialne za kierunek i tempo obserwowanych zmian.

Wyniki MROW 2014 i MROW 2016 pokazują, jak zróżnicowana jest wieś, jaki poziom rozwoju osiągają gminy, jakie jest tempo i kierunki przemian na wsi i jakie czynnik są za to odpowiedzialne. Zdefiniowane są typy obszarów wiejskich i profile dynamiki rozwoju.

Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego wg MROW 2016

Prowadzone w ramach MROW badania prowokują pytania zasadnicze z punktu widzenia polityki rozwoju obszarów wiejskich, na które autorzy oraz zaproszeni gości będą starali się odpowiedzieć w trakcie zaplanowanych na 28 września paneli dyskusyjnych:

• Jakie mechanizmy polityk publicznych są wykorzystywane dla kontrolowanego procesu dezagraryzacji obszarów wiejskiej (i powiązanego z nim procesu koncentracji w rolnictwie), a jakie mogą być przydatne biorąc pod uwagę zróżnicowanie przestrzenne struktury agrarnej, struktury społecznej, struktury demograficznej, wynikające z prowadzonych badań? Jakie tempo dezagraryzacji jest (może być) akceptowalne, aby nie prowadzić do napięć społecznych i gospodarczych między miastem i wsią? Od jakich czynników tempo to będzie zależne w przyszłości?
• Jak modelować rozwój: obszary wiejskie jako środowiska społeczno-gospodarcze o rozwiniętej strukturze lokalnej gospodarki, czy obszary wiejskie jako obszary rolnicze? Polityka tworzenia miejsc pracy na wsi, czy przenoszenie nadwyżek zasobów pracy do miasta? Migracyjny czy bezmigracyjny rozwój obszarów wiejskich? Jakie proporcje między modelami będą właściwie dla każdego z regionów?
• Polska jest silnie zróżnicowana regionalnie pod względem poziomu i dynamiki rozwoju. Przyjmując perspektywę długookresową, istniejące struktury społeczno-gospodarcze, będą się przekształcały w różny sposób i w różnych kierunkach. Jednocześnie polityka spójności polega na wspieraniu działań prowadzących do wyrównania warunków ekonomicznych i społecznych w regionach. Czy zatem akceptujemy istniejącą różnorodność i szukamy sposobu dążenia do spójności terytorialnej, społecznej i gospodarczej na obszarach wiejskich bardzo zróżnicowanych? Jak w takich warunkach rozumieć spójność bardzo różnych strukturalnie obszarów? Jak ją mierzyć?
• Na obrzeżach wielu regionów, wzdłuż ich granic, lokują się łańcuchy gmin relatywnie zapóźnionych w rozwoju. Często gminy takie tworzą zwarty obszar, środkiem którego przebiega granica regionalna. W jaki sposób przeciwdziałać marginalizacji gospodarczej i społecznej gmin położonych peryferyjnie? Czy instrumenty polityki rozwoju skupione w regionach (zarządzenie regionalne programami) mogą temu przeciwdziałać?

„Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap II”

środa, 28 września, 2016 r., godz. 11

Pałac Staszica, Sala Lustrzana

ul. Nowy Świat 72, Warszawa

z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc, organizatorzy proszą o potwierdzenie przybycia do wtorku, 27 września, do godz. 15: fundacja@efrwp.com.pl, 22 639 87 63