PAN informacje

Jeden z ostatnich naprawdę dzikich lasów w Europie stał się tematem wielu publikacji naukowych. Jego fascynującą historię i przyrodnicze dziedzictwo pięknie opisuje dr Tomasz Samojlik (Instytut Biologii Ssaków PAN). Badacz jest współautorem książki „Białowieża Primeval Forest: Nature and Culture in the Nineteenth Century”, która właśnie ukazała się na rynku.

Puszcza Białowieska to jeden z najlepiej zachowanych europejskich lasów nizinnych. Była chroniona przez stulecia (XV-XVIII w.) jako rezerwat łowiecki polskich królów i wielkich książąt litewskich. Podlegała jednocześnie wielowiekowemu, tradycyjnemu użytkowaniu charakterystycznemu dla tej części Europy. Obejmowało ono koszenie siana na leśnych łąkach, bartnictwo i wypas bydła.

Po 1795 roku Puszcza przeszła pod władanie imperium rosyjskiego. Od 1888 roku znalazła się w osobistych dobrach carów. W ciągu całego „długiego XIX wieku” (czyli od trzeciego rozbioru Rzeczypospolitej do wybuchu I wojny światowej) tradycyjne sposoby użytkowania lasu postrzegano jako przeszkodę we wprowadzaniu „racjonalnego” leśnictwa. Dlatego też podejmowano próby ich kontroli, ograniczenia, a nawet całkowitego wyrugowania z Puszczy.

Te wysiłki spełzły jednak na niczym. Powodem było głębokie przywiązanie lokalnej ludności do użytkowania lasu oraz obecność żubrów, motywująca do ochrony cennych przyrodniczo terenów. W drugiej połowie XIX wieku pojawił się pomysł przekształcenia Puszczy w carskie łowisko. Towarzyszyły temu głosy o konieczności zachowania pierwotnego charakteru miejsca. Odsunęły one na drugi plan „racjonalną” gospodarkę leśną.

O książce

Więcej ciekawych informacji można znaleźć w książce „Białowieża Primeval Forest: Nature and Culture in the Nineteenth Century” autorstwa Tomasza Samojlika, Anastasii Fedotovej, Piotra Daszkiewicza i Iana D. Rotherhama.

Publikacja – poza tłem historycznym – ukazuje znaczenie kulturowe Puszczy Białowieskiej w XIX wieku jako miejsca badań naukowych, zasobu tradycyjnej, lokalnej wiedzy o lesie oraz źródła inspiracji artystycznej.

Książka powstała dzięki współpracy międzynarodowego zespołu uczonych specjalizujących się w historii przyrodniczej, ekologii historycznej i historii nauki. Materiały przygotowano w ramach projektu naukowego „Percepcja żubra i pierwotnego lasu w XVIII i XIX wieku: wspólne kulturowe i przyrodnicze dziedzictwo Polski i Litwy” (finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki).

Szczegóły oraz e-book są dostępne na stronie wydawnictwa Springer.

Źródło informacji: Instytut Biologii Ssaków PAN

Fot. Mariusz Cieszewski / polska.pl. Źródło: Flickr MSZ. Licencja: CC BY-NC 4.0