PAN informacje

13 lutego 2012 roku o godzinie 11:00 z Kosmodromu Kourou w Gujanie Francuskiej wystartowała po raz pierwszy rakieta Vega należąca do Europejskiej Agencji Kosmicznej. Wyniosła na orbitę okołoziemską 9 satelitów, w tym PW-Sata, pierwszego polskiego sztucznego satelitę, zbudowanego przez studentów Politechniki Warszawskiej we współpracy z Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Oprócz PW-Sata na pokładzie Vegi znajdowało się jeszcze osiem innych satelitów: naukowy ASI’s LARES (Włochy), demonstrator technologii ALMASat-1 (Włochy) oraz 7 satelitów typu CubeSat skonstruowanych na europejskich uniwersytetach. Były to e-St@r (Włochy), Goliat (Rumunia), MaSat-1 (Węgry), Robusta (Francja), UniCubeSat GG (Włochy) oraz Xatcobeo (Hiszpania).

PW-Sat mógł polecieć w kosmos, ponieważ żeby nie marnować miejsca w pierwszym starcie rakiety Vega, ESA ogłosiła konkurs, w ramach którego studenci z całej Europy mogli zgłaszać swoje projekty. Najlepsze z nich zostały nagrodzone darmowym startem.

Historia powstania satelity zaczęła się w 2004 roku, kiedy to grupa studentów z Politechniki Warszawskiej, zrzeszonych w Studenckim Kole Astronautycznym i Studenckim Kole Inżynierii Kosmicznej, wpadła ma pomysł zaprojektowania i zbudowania od podstaw całego satelity. Wtedy też zdecydowano, że satelita będzie obiektem typu CubeSat, a jego misja przetestuje technikę deorbitacji. Pierwsze prace techniczne nad satelitą zaczęły się w 2005 roku. Od samego początku opiekę merytoryczną nad projektem sprawował prof. dr hab. inż. Piotr Wolański.

Realizacja projektu zajęła 7 lat. W tym czasie przetestowano wiele pomysłów i zbudowano kilka modeli. Jednak ostateczny kształt satelita przybrał w roku 2011, kiedy narodził się pomysł na innowacyjne fotoogniwa, a sam satelita został przebudowany i zbudowany w znacznej części od nowa przy wsparciu Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Opóźnienie w budowie satelity było spowodowane m.in. wymogami producenta rakiety Vega. PW-Sat to pikosatelita. Jego wymiary to 10x10x11,3 cm. Należy on do rodziny satelitów nazywanej CubeSat (od angielskiego cube – sześcian). Początkowa jego waga wynosiła 1,3 kilograma, ale została zmieniona na życzenie producenta rakiety, ponieważ każdy z 7 minisatelitów, żeby polecieć, musiał schudnąć o kilkaset gram, aby zmieścić się w „rozmiarze” pomiędzy 0,8 a 1 kilogram.

Koszt finalnego modelu satelity wyniósł ok. 200 tys. zł. Natomiast koszt całego projektu to wydatek rzędu ok. 500 tys. zł. Początkowo od strony finansowej projekt był wspierany z funduszu Politechniki Warszawskiej (granty rektorskie, wkład finansowy Wydziału MEiL), a później także dzięki środkom z programu PECS, którego celem było przygotowanie Polski do członkostwa w Europejskiej Agencji Kosmicznej, co nastąpiło w listopadzie 2012 r.

W pracach nad satelitą wzięło udział kilkadziesiąt osób, wśród których wyróżniali się: Jan Kostrzewa, Kamil Bobrowski, Andrzej Cichocki, Marcin Dobrowolski, Rafał Graczyk, Marcin Iwiński, Adam Kostrzewa, Michał Kurowski, Grzegorz Woźniak, Marcin Stolarski, Tomasz Szewczyk, Andrzej Kotarski oraz koordynator projektu Maciej Urbanowicz. Spośród tej grupy większość znalazła zatrudnienie w CBK PAN, m.in. przy budowie pierwszych polskich satelitów naukowych BRITE-PL1 Lem i BRITE-PL2 Heweliusz.

Celem misji PW-Sata było przetestowanie nowatorskiego systemu deorbitacji zwanego „ogonem” oraz elastycznych fotoogniw. Niestety, w trakcie trwania misji PW-Sata ujawniły się problemy z niedoborem energii (przedwczesne wyczerpywanie się akumulatorów) oraz z komunikacją ze satelitą. Z powodu problemów z brakiem zasilania oraz brakiem reakcji satelity na komendy z Ziemi (spowodowany prawdopodobnie uszkodzeniem modułu komunikacji), zaplanowany eksperyment z wypuszczeniem ogona deportacyjnego nie został zrealizowany. 28 października 2014 r. doszło do deorbitacji satelity. Pomimo napotkanych problemów projekt PW-Sat został oceniony jako udany.

Aktualnie studenci Politechniki Warszawskiej pracują nad następcą PW-Sata, który będzie dwukrotnie większy i także będzie testował system deorbitacyjny. Ale tym razem ma to być żagiel. PW-Sat2 zostanie zbudowany w standardzie CubeSat 2U czyli będzie miał wymiary 10x10x20 centymetrów (prostopadłościan) oraz masę dwóch kilogramów. Projekt PW-Sat2 wystartował 4 stycznia 2013 r. Planowany start przewidziany jest na rok 2018.

Paweł Z. Grochowalski

Foto: Start rakiety Vega 13 lutego 2012
Image Credit: ESA

Źródło: urania.edu.pl