PAN informacje

W dniu 20 marca 2018 roku Polska Akademia Nauk gościła ekspertów ds. badań, innowacji i polityki naukowej (RISE Group https://ec.europa.eu/research/openvision/index.cfm?pg=expert-groups-rise). Członkowie grupy RISE służą rekomendacjami unijnemu Komisarzowi ds. Badań, Nauki i Innowacji, Carlosowi Moedasowi. Spotkaniu przewodniczyli prof. Jerzy Duszyński, Prezes Polskiej Akademii Nauk oraz dr Daria Gołębiowska-Tataj, szefowa grupy RISE.

Wydarzenie odbyło się w ramach “Tour d'Europe”, misji RISE polegającej na odwiedzaniu europejskich stolic i prowadzeniu dyskusji poświęconej problematyce badań i innowacji oraz ich roli w kontekście szerszej polityki europejskiej. Podczas trzech sesji interaktywnych eksperci RISE oraz przedstawiciele polskich instytucji badawczych (doradcy ds. polityki, ekonomiści i uczeni) omawiali główne perspektywy gospodarcze i polityczne dotyczące badań i innowacji, jak również kluczowe refleksje wynikające z raportu RISE zatytułowanego “Europe’s Future: Open Innovation, Open Science, Open to the World – Reflections of the RISE Group”.   

Uczestnicy spotkania zastanawiali się, w jaki sposób polityka UE oraz poszczególnych krajów może wspierać założenia globalnego zrównoważonego rozwoju oraz trafniej odpowiadać na potrzeby społeczeństwa. Ponadto obserwując pogłębiającą się utratę zaufania obywateli do nauki, uczestnicy spotkania dyskutowali o konieczności stworzenia nowej, bardziej pozytywnej narracji R&I w Europie. Powinna ona pokazywać, w jaki sposób nauka i innowacyjność pomagają w rozwiązywania problemów społecznych i zaspokajaniu konkretnych potrzeb obywateli.

Stwierdzono również, że Europa musi stworzyć własny model uniwersytecki łączący w sobie otwartość  typu bottom-up z decyzyjnością typu top-down. Uczestnicy spotkania zaznaczyli że więcej środków należy przeznaczać na badania podstawowe, w tym granty ERC. Eksperci podkreślali potrzebę otwarcia europejskich narzędzi R&I, szczególnie w przypadku wspólnych przedsięwzięć prowadzonych przez duże firmy. Korzyści finansowe europejskiego R&I powinny być lepiej dystrybuowane – mniejsze granty, więcej projektów. Pomogłoby to uniknąć sytuacji, w której więcej wysiłku wkłada się w działania koordynacyjne skupione na zarządzaniu wielkimi konsorcjami zamiast w same badania i innowacje.

Zasady finansowania powinny być mniej zawężone, aby umożliwić naukowcom rozwijanie pomysłów i nie zmuszać ich do dostosowywania się do ściśle określonych, bardzo wąskich tematów konkursów. Kolejnym problemem, z jakim mierzy się europejska polityka R&I, jest brak długofalowej realizacji kierunków polityki i działań. Zakładane są ośrodki doskonałości wraz z całą infrastrukturą, tworzone są projekty, a następnie ich działalność pozostaje niedofinansowana.

Ponadto, obecny sposób oceny osiągnięć naukowych nie zachęca naukowców do dążenia do doskonałości naukowej. Wręcz przeciwnie, muszą oni zorientować swoje działania na pokonanie trudności związanych z regułami formalnymi systemu. Zbędną biurokrację należałoby zastąpić budowaniem zaufania oraz wolą podejmowania ryzyka i akceptacji porażek.

Raport końcowy „Opening R&I for EU’s future” zostanie opublikowany po zakończeniu podróży RISE w połowie roku 2018.