PAN informacje

Prof. Tomasz Dietl (Michał Jędrak/FNP)

Projekt prof. Tomasza Dietla i prof. Tomasza Wojtowicza z Instytutu Fizyki PAN zwyciężył w pierwszym konkursie w programie Międzynarodowe Agendy Badawcze, który rozstrzygnęła Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. Naukowcy otrzymają prawie 40 mln zł na badania w nowej jednostce – Międzynarodowym Centrum Sprzężenia Magnetyzmu i Nadprzewodnictwa z Materią Topologiczną (MagTop).

Nowy ośrodek badawczy powstanie w Warszawie. Kierownikiem projektu i zarazem kierownikiem nowej instytucji jest prof. Tomasz Dietl z IF PAN. W ośrodku będą prowadzone interdyscyplinarne badania z zakresu materiałoznawstwa, nanotechnologii, fizyki półprzewodników oraz badań nad magnetyzmem i nadprzewodnictwem, które przyczynią się do opracowania nowych materiałów topologicznych. Dzięki swym unikalnym właściwościom materiały te mogą odegrać kluczową rolę w urządzeniach następnej generacji (np. komputerach kwantowych), które mogą zrewolucjonizować nasze życie. Badania nad materiałami topologicznymi będą prowadzone przez wyłonionych w międzynarodowych konkursach czołowych badaczy z Polski i z zagranicy.

 

Podczas pierwszych kilku lat finansowania projektu w ośrodku ma działać 6 grup badawczych, w których pracować będzie około 30 naukowców. Będą oni wykorzystywać unikalną infrastrukturę badawczą oferowaną przez polskiego partnera w projekcie – Instytut Fizyki PAN. Nowa instytucja współpracować będzie także z innymi ośrodkami naukowymi za granicą i w Polsce (w tym z Uniwersytetem Rzeszowskim) oraz z firmami, m.in. VIGO System S.A., Modern Technologies and Filtration S. A., PUREMAT Technologies. Nad jakością prac badawczych i konkursami na liderów grup badawczych czuwać będzie Międzynarodowy Komitet Naukowy, w skład którego wejdą zarówno naukowcy o uznanym w świecie dorobku, jak i przedsiębiorcy mający doświadczenie w prowadzeniu prac B+R i we wdrażaniu nowych technologii.

 

– Tworzenie ośrodka realizującego międzynarodową agendę badawczą to bardzo duże wyzwanie, zarówno administracyjne, jak i naukowe. Wierzymy jednak, że to jeden z lepszych sposobów, żeby zmienić krajobraz nauki w Polsce, pozbyć się złych nawyków i wpuścić do systemu trochę „świeżej krwi”, tak aby docelowo polska nauka mogą stać się bardziej konkurencyjna na arenie międzynarodowej – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes FNP.

 

Ponieważ jednym z warunków konkursu było nawiązanie współpracy z uznanym ośrodkiem naukowym z zagranicy, instytucja tworzona przez prof. Dietla i prof. Wojtowicza będzie działać w ścisłej kooperacji z Uniwersytetem Juliusza Maksymiliana w Würzburgu. Ośrodek ten ma wnieść swoją wiedzę zarówno w zakresie zarządzania nauką, komercjalizacji wyników badań, jak i pozyskiwania do pracy naukowej najlepszych naukowców.

 

– Bardzo się cieszę, że polscy i zagraniczni eksperci oceniający wnioski w konkursie wybrali nasz projekt. Sądzę, że komplementarne umiejętności i doświadczenia badawcze prof. Wojtowicza w dziedzinie nauki o materiałach i moje w fizyce materii skondensowanej pozwolą na stworzenie silnego międzynarodowego centrum naukowego – mówi prof. Tomasz Dietl.

 

Pierwsze prace badawcze mają ruszyć na początku 2017 r. Do tego czasu prof. Dietl i prof. Wojtowicz będą organizowali działalność nowej instytucji oraz zatrudniali pierwszych liderów grup badawczych. Na razie nowa jednostka będzie funkcjonowała w oparciu o środki w wysokości 40 mln zł otrzymane od Fundacji na rzecz Nauki Polskiej z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Docelowo, aby się utrzymać, będzie musiała zainteresować swoimi wynikami przedsiębiorców oraz pozyskiwać dodatkowe granty, również europejskie. Fundacja planuje dofinansowanie powstania w Polsce łącznie 10 instytucji realizujących międzynarodowe agendy badawcze.

 

Program Międzynarodowe Agendy Badawcze jest realizowany przez FNP od listopada 2015 r. ze środków pochodzących z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Jego celem jest stworzenie w Polsce wyspecjalizowanych, wiodących w skali światowej ośrodków naukowych, stosujących najlepsze praktyki w zakresie identyfikowania programów i tematów badawczych, polityki personalnej, zarządzania pracami B+R oraz komercjalizacji wyników prac B+R. W otwartym konkursie rozpatrywano 32 wnioski. Zwycięzca został wyłoniony w trakcie trzystopniowej procedury konkursowej składającej się z oceny przez panel naukowo-gospodarczy, pisemnej opinii co najmniej dwóch zagranicznych recenzentów oraz rozmowy wnioskodawcy z interdyscyplinarnym, międzynarodowym panelem ekspertów.

 

Do końca 2017 r. Fundacja planuje ogłoszenie jeszcze dwóch konkursów do programu MAB. Najbliższy nabór zostanie otwarty w sierpniu.

 

Prof. Tomasz Dietl (Instytut Fizyki PAN, Instytut Fizyki Teoretycznej UW, Advanced Institute for Materials Research, Tohoku University, Japonia) jest specjalistą w dziedzinie fizyki półprzewodników, fizyki niskich temperatur, fizyki magnetyków, spintroniki oraz nanotechnologii.

Uznanie zdobył dzięki pionierskim badaniom półprzewodników ferromagnetycznych oraz za rozwój metod kontroli uporządkowania magnetycznego i kwantowej lokalizacji nośników. Otworzyło to drogę do powstania nowej dziedziny nauki: spintroniki półprzewodnikowej. Laureat Nagrody Europejskiego Towarzystwa Fizycznego Agilent Europhysics Prize (2005) oraz Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2006) za opracowanie potwierdzonej w ostatnich latach teorii rozcieńczonych półprzewodników ferromagnetycznych oraz zademonstrowanie nowych metod sterowania namagnesowaniem. Kierownik wielu projektów naukowych. Zdobywca ERC Advanced Grant (2009-2013); członek Rady Naukowej i Komitetu Sterującego ERC (2011-2014). Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2013).

 

Prof. Tomasz Wojtowicz jest fizykiem eksperymentalnym. Zajmuje się technologią wytwarzania i badaniami nanostruktur półprzewodnikowych. Jest światowej sławy specjalistą w zakresie technologii wzrostu nanostruktur metodą epitaksji z wiązek molekularnych. Do jego najważniejszych osiągnięć naukowych z ostatnich lat należy zademonstrowanie, wraz ze współpracownikami z Uniwersytetu w Ratyzbonie, działania nowego typu tranzystora spinowego, którego funkcjonowanie jest oparte na wykorzystaniu wewnętrznego momentu pędu elektronów (spinu) a nie ich ładunku elektrycznego, tak jak ma to miejsce we współcześnie używanych tranzystorach. W ostatnim okresie wniósł on także istotny wkład w badania nanodrutów półprzewodnikowych, kwazi-jednowymiarowych obiektów o średnicach rzędu dziesiątek nanometrów oraz mikrometrycznych długościach.

Prof. Wojtowicz jest współautorem ponad 500 oryginalnych prac naukowych z dziedziny fizyki półprzewodników oraz ponad 100 referatów zaproszonych lub plenarnych na międzynarodowych konferencjach i szkołach. Jego indeks Hirscha wynosi H=37. Był on realizatorem i kierownikiem szeregu projektów badawczych, wliczając w to prestiżowy projekt Maestro z Narodowego Centrum Nauki. Ponad 7 lat swojej kariery zawodowej spędził za granicą, pracując w różnych ośrodkach naukowych Europy, w Japonii i w Stanach Zjednoczonych (na Uniwersytecie Notre Dame oraz Purdue). Był stypendystą Fundacji Fulbrighta, beneficjentem Subsydium profesorskiego Mistrz przyznanego przez Fundacje na rzecz Nauki Polskiej oraz wyjazdowego stypendium naukowego FNP. Jest kierownikiem Zespołu Technologii Struktur Niskowymiarowych w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie.

Prof. Wojtowicz został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Za swoje osiągnięcia naukowe w 2013 r otrzymał także prestiżową Nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za Wybitne Osiągnięcia w Kategorii Badań Podstawowych.

 

 

Źródło: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej