Komunikat z prognozami na temat wzrostu poziomu morza
-
Nadrzędna kategoria: Media
W ciągu 30 lat wzrośnie liczba wezbrań na Bałtyku, a za 100 lat historyczne centrum Gdańska może znaleźć się pod wodą. Interdyscyplinarny Zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN wydał komunikat nr 02/2021 z prognozami na temat wzrostu poziomu morza.
W ciągu 30 lat wzrośnie liczba wezbrań na Bałtyku, a za 100 lat historyczne centrum Gdańska może znaleźć się pod wodą.
Nieuchronny charakter i narastające tempo wzrostu poziomu morza pokazują niebezpieczeństwo, jakie niesie zmiana klimatu. W razie niepowodzenia w redukcjach emisji gazów cieplarnianych być może już niedługo będziemy musieli zmierzyć się z problemem podtopień w strefie przybrzeżnej i przygotować się na zalewanie coraz większej powierzchni lądu.
Zespół wskazuje na konieczność szybkich działań takich, jak:
- opracowanie strategii ochrony wybrzeża,
- opracowanie wymagań dotyczących planowania i projektowania inwestycji infrastrukturalnych,
- opracowanie wytycznych związanych z gospodarką przestrzenną, dotyczących zarówno środków ochrony wybrzeża i rejonów przybrzeżnych, jak i określenia sposobów użytkowania terenów zagrożonych coraz częstszymi zalaniami, które uwzględniałyby możliwość bezpowrotnej utraty niektórych z nich.
Obserwacje wzrostu poziomu morza
Globalny poziom morza podniósł się od XIX wieku o ponad 20 cm. Specjalny Raport IPCC z 2019 r. na temat oceanu i kriosfery stwierdza, że tempo wzrostu średniego poziomu morza w latach 2006-2015 wyniosło 3,6 mm na rok, jest bezprecedensowe w ostatnich 100 latach i około 2,5 razy większe niż w latach 1901-1990.
Badania pokazują, że wzrost poziomu morza przyspiesza od lat 60. XX wieku. Przyczyną jest coraz szybsze topnienie lodowców i lądolodów, a także w mniejszym stopniu rozszerzalność cieplna wód oceanów i zmniejszenie masy wody na powierzchni i w glebie kontynentów oraz w jeziorach. Przyspieszenie to doprowadziło do zwiększenia tempa wzrostu poziomu morza w ciągu ostatniej dekady aż do 4,8 mm rocznie.
Projekcje dla Gdańska, Żuław i Półwyspu Helskiego
Prognozy wzrostu poziomu morza zależne są od wielkości przyszłych emisji gazów cieplarnianych. Autorzy raportu IPCC przewidują, że tempo średniego światowego wzrostu poziomu morza w 2100 r. osiągnie 15 mm na rok, a w XXII wieku przekroczy kilka centymetrów rocznie.
Przewidywania naukowców dotyczą także polskiego wybrzeża. Wstępne wyniki wskazują na brak pionowych ruchów dna dla zachodnich krańców polskiego wybrzeża oraz jego środkowej części, a także na obniżanie się o około 1 mm na rok wybrzeża w rejonie Zatoki Gdańskiej i nawet 2 mm na rok w rejonie Żuław. To może spowodować w tym rejonie przyspieszenie wzrostu względnego średniego poziomu morza o dodatkowe ok. 10-20 cm na stulecie, skutkując zwiększeniem zagrożeń związanych ze wzrostem poziomu morza i obejmowaniem przez te zagrożenia coraz większych obszarów, w tym historycznej części Gdańska, Żuław czy Półwyspu Helskiego.
Zdarzenia ekstremalne na Morzu Bałtyckim
W ciągu 80 lat zdarzenia ekstremalne, które dotąd występowały raz na wiek, będą występować co najmniej raz w roku, w większości lokalizacji. W perspektywie 30 lat w rejonie Europy centralnej i Bałtyku prawdopodobne będą wezbrania sztormowe, które mogą być kilkakrotnie częstsze niż w przeszłości.
Skład interdyscyplinarnego Zespołu doradczego do spraw kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN
Ze strony kierownictwa PAN za współpracę odpowiada prof. Paweł Rowiński, wiceprezes Akademii, hydrolog i hydrodynamik związany z Instytutem Geofizyki PAN.
Przewodniczący
prof. dr hab. Szymon Malinowski, Uniwersytet Warszawski, Instytut Geofizyki UW
Zastępca Przewodniczącego
prof. dr hab. Jacek Piskozub, Instytut Oceanologii PAN
Sekretarz
dr hab. Iwona Wagner, Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN, Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
Członkowie
prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Nauk o Zdrowiu, Zakład Podstaw Pielęgniarstwa i Dydaktyki Medycznej
prof. dr hab. Krzysztof Kwiatek, Państwowy Instytut Weterynaryjny
dr hab. Adam Habuda, Instytut Nauk Prawnych PAN
dr Krzysztof Niedziałkowski, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
dr Agata Goździk, Instytut Geofizyki PAN
prof. dr hab. inż. Tomasz Okruszko, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Przewodniczący Komitetu Gospodarki Wodnej PAN
prof. dr hab. Zbigniew Kundzewicz, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN
dr hab. inż. Andrzej Jagodziński, Instytut Dendrologii PAN
dr hab. inż. Anna Januchta - Szostak, Politechnika Poznańska Wydział Architektury, Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego
prof. dr hab. Jan Kozłowski, Uniwersytet Jagielloński Wydział Biologii, Instytut Nauk o Środowisku
prof. dr hab. Jan Kiciński, Instytut Maszyn Przepływowych im. Roberta Szewalskiego PAN
dr Aleksandra Kardaś, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
dr Justyna Orłowska, Ekspert Ministerstwa Klimatu
dr hab. Mateusz Strzelecki, członek Akademii Młodych Uczonych PAN
W przygotowaniu komunikatu brali dodatkowo udział zaproszeni specjaliści:
dr Jakub Małecki, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
prof. Małgorzata Stramska, Instytut Oceanologii PAN
prof. Jan Harff, Uniwersytet Szczeciński
prof. Mirosław Miętus, Wydział Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego