Komunikat o konieczności obniżenia emisji gazów cieplarnianych
-
Nadrzędna kategoria: Media
W perspektywie 10-letniej należy obniżyć emisję gazów cieplarnianych o połowę, a docelowo do 2050 roku – do zera. To zadanie nie tylko dla świata, ale także dla Polski. Pisze o nim interdyscyplinarny Zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN w stanowisku na temat perspektyw dekarbonizacji wytwarzania energii elektrycznej w Polsce.
Zdjęcie: Unnamed road, 44580 Bourgneuf en Retz, France, Thomas Reaubourg, Unsplash.
Jak pokazują powszechnie akceptowane i udokumentowane wyniki badań naukowych, ludzkość, chcąc uniknąć najbardziej dramatycznych skutków antropogenicznego ocieplenia klimatu, musi radykalnie obniżyć emisję gazów cieplarnianych. To zadanie stoi też przed Polską. Potrzeba ta wynika zarówno z odpowiedzialności za przyszłość następnych pokoleń Polaków i naszej cywilizacji, jak i konieczności wypełnienia zobowiązań międzynarodowych. Zespół ds. kryzysu klimatycznego wskazuje, że w perspektywie 10-letniej należy obniżyć emisję gazów cieplarnianych o połowę, a docelowo do 2050 roku – do zera.
Dekarbonizacja gospodarki dotyczyć musi wszystkich gałęzi gospodarki. W Polsce najpilniejszym zadaniem jest szybka dekarbonizacja produkcji energii elektrycznej, ponieważ sektor energetyczny z powodu dominującej roli węgla ma największy, bo 45-procentowy, udział w emisji gazów cieplarnianych (średnio w Unii Europejskiej 29%). Transformacja przemysłu energoelektrycznego musi uwzględniać jednak bezpieczeństwo energetyczne kraju i obywateli. Konieczność szybkiego odchodzenia od paliw kopalnych w sektorze energetycznym wynika nie tylko z dbałości o klimat, ale także z przesłanek ekonomicznych (ceny hurtowe energii elektrycznej w Polsce należą do najwyższych) oraz technicznych (znaczna część energetyki węglowej dobiega kresu możliwości eksploatacyjnych). Dekarbonizacja sektora energetycznego musi następować w tempie większym, niż sugeruje to rządowy dokument PEP2040. Zakłada on niezrozumiałe ograniczenia dotyczące szybkiego rozwoju energetyki wiatrowej na lądzie i fotowoltaiki. Niezbędna jest też intensyfikacja działań zwiększających oszczędność energii.
Naukowcy piszą, że transformacja energetyczna w Polsce powinna uwzględniać wszystkie nieemisyjne źródła energii, zarówno OZE jak i energetykę jądrową. Wskazują, że należy przyspieszyć budowę farm wiatrowych na morzu, a także odblokować i wesprzeć rozwój najtańszego źródła energii − energetyki wiatrowej na lądzie.
Ponieważ produkcja energii elektrycznej z wiatru i słońca ma zmienny charakter, równolegle do wzrostu mocy tych źródeł niezbędne jest inwestowanie w szczytowe/bilansujące źródła energii i jej magazynowanie, a także możliwość zagospodarowania nadwyżek wyprodukowanej energii. Wśród takich źródeł są szczytowe elektrownie gazowe (z możliwością współspalania wodoru), magazyny bateryjne, a także możliwość utrzymania części najnowszych elektrowni węglowych jako rezerwy. Aby zagospodarować nadwyżki energii z OZE, system energetyczny powinien być stopniowo wyposażany w elektrolizery do produkcji wodoru, możliwego potem do wykorzystania jako paliwo.
Zespół przypomina o konieczności stałej modernizacji i rozbudowy sieci przesyłowych oraz budowy społecznego poparcia dla energetyki jądrowej.
Wykresy: A − Udział źródeł emisyjnych, z wyróżnieniem węgla i gazu ziemnego i B – emisyjnych (łącznie OZE i atomem), z wyróżnieniem energetyki jądrowej i energii z wiatru i słońca, w produkcji energii elektrycznej w poszczególnych krajach Unii Europejskiej w 2019 roku. Pominięto Luksemburg, Litwę i Łotwę, gdyż importują one ogromną większość energii. Wykresy sporządzono na podstawie danych IEA. Udział energetyki opartej na gazie ziemnym jest istotny, gdyż dobrze współpracuje ona, w przeciwieństwie do energetyki węglowej, z niestałymi źródłami, takimi jak wiatr i słońce. Udział energetyki jądrowej jest istotny, gdyż jest to stabilne bezemisyjne źródło energii.
Szybka transformacja energetyczna jest szansą na włączenie w proces generowania energii nowych podmiotów i grup społecznych oraz na zrównoważony rozwój lokalny. Jednocześnie będzie ona powodowała wiele napięć społecznych, szczególnie w sektorach i regionach zależnych od energetyki opartej na węglu i górnictwie. Ważnym elementem transformacji powinna być odpowiednia polityka zachęcająca do wykorzystania lokalnych szans rozwojowych i łagodząca niepożądane skutki społeczne.
Skład interdyscyplinarnego Zespołu doradczego do spraw kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN
Ze strony kierownictwa PAN za współpracę odpowiada prof. Paweł Rowiński, wiceprezes akademii, hydrolog i hydrodynamik związany z Instytutem Geofizyki PAN.
Przewodniczący
prof. dr hab. Szymon Malinowski, Uniwersytet Warszawski, Instytut Geofizyki UW
Zastępca przewodniczącego
prof. dr hab. Jacek Piskozub, Instytut Oceanologii PAN
Sekretarz
dr hab. Iwona Wagner, Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN; Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej
Członkowie
prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Nauk o Zdrowiu, Zakład Podstaw Pielęgniarstwa i Dydaktyki Medycznej
prof. dr hab. Krzysztof Kwiatek, Państwowy Instytut Weterynaryjny
dr hab. Adam Habuda, Instytut Nauk Prawnych PAN
dr Krzysztof Niedziałkowski, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
dr Agata Goździk, Instytut Geofizyki PAN
prof. dr hab. inż. Tomasz Okruszko, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, przewodniczący Komitetu Gospodarki Wodnej PAN
prof. dr hab. Zbigniew Kundzewicz, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN
dr hab. inż. Andrzej Jagodziński, Instytut Dendrologii PAN
dr hab. inż. Anna Januchta-Szostak, Politechnika Poznańska, Wydział Architektury, Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego
prof. dr hab. Jan Kozłowski, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Biologii, Instytut Nauk o Środowisku
prof. dr hab. Jan Kiciński, Instytut Maszyn Przepływowych im. Roberta Szewalskiego PAN
dr Aleksandra Kardaś, Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki
dr Justyna Orłowska, Krajowy Ośrodek Zmian Klimatu (IOŚ-PIB)
dr hab. Mateusz Strzelecki, członek Akademii Młodych Uczonych PAN
Nad dokumentem pracowali także zaproszeni eksperci:
prof. dr hab. inż. Tadeusz Chmielniak, Katedra Maszyn i Urządzeń Energetycznych, Politechnika Śląska
prof. dr hab. inż. Janusz Lewandowski, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa, Politechnika Warszawska
prof. dr hab. inż. Czesława Rosik – Dulewska, Instytut Inżynierii Środowiska i Biotechnologii Uniwersytet Opolski, Zastępca Przewodniczącego Rady Kuratorów Wydziału IV Nauk Technicznych PAN
prof. dr hab. Ludwik Pieńkowski, Wydział Energetyki i Paliw, Katedra Energetyki Jądrowej, Akademia Górniczo – Hutnicza w Krakowie