PAN informacje

Dziś rusza specjalna wyprawa organizowana przez Instytut Geofizyki PAN do Polskiej Stacji Antarktycznej im. A. B. Dobrowolskiego. To najstarsza polska stacja antarktyczna, nieużytkowana od 1987 roku. Uczestnicy wyprawy planują rozpocząć w niej badania m.in. głębokich struktur Ziemi oraz procesu generacji ziemskiego pola magnetycznego.

Uczestnicy wyprawy przed statkiem „Akademik Fiodorow”. Fot. W. Sielski

Stacja im. Antoniego B. Dobrowolskiego, wybudowana w 1957 r. przez ZSRR, to jedyny ośrodek badawczy położony na Antarktydzie kontynentalnej. Od 1958 r. należy do Polski, a w 1959 r. przejęła ją Polska Akademia Nauk i nazwała imieniem Antoniego Bolesława Dobrowolskiego. Znajduje się w Oazie Bungera, na brzegu Jeziora Figurowego (ros. Figurnoje Oziero, ang. Algae Lake) na Ziemi Wilkesa w Antarktydzie Wschodniej, ok. 130 km na południe od krawędzi szelfowego lodowca Shackletona. Ostatnia polska wyprawa geofizyczna do stacji odbyła się w sezonie 1978/1979. Powrót do bazy i jej rewitalizacja daje Polsce nową, unikalną szansę na rozwój technik badawczych i nowoczesnych technologii.

Wyprawa na Antarktykę

W skład 4. Wyprawy Geofizycznej do stacji wchodzą prof. dr hab. Marek Lewandowski (kierownik ekspedycji, geofizyk), prof. dr hab. inż. Monika A. Kusiak (geolog) i dr Adam Nawrot (geomorfolog) z Instytutu Geofizyki PAN oraz prof. Wojciech Miloch, fizyk jonosfery z Uniwersytetu w Oslo. Rewitalizacja stacji odbędzie się z inicjatywy prof. dr. hab. Marka Lewandowskiego, kierownika Zakładu Badań Polarnych i Morskich w IGF PAN. W 2019 roku instytut otrzymał na ten cel środki od Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Polscy naukowcy dotrą na Antarktykę z 67. Rosyjską Wyprawą Antarktyczną statkiem „Akademik Fiodorow”, organizowaną przez Instytut Badań Arktycznych i Antarktycznych w Petersburgu.

Potencjał badawczy stacji

Uczestnicy wyprawy postawili sobie za cel rozpoznanie aktualnego stanu infrastruktury stacji i jej potencjału badawczego. Oaza Bungera jest unikatowym miejscem na Ziemi, traktowanym często jako analog marsjański, i jednym z najatrakcyjniejszych do prowadzenia badań obszarów na Antarktydzie. Wynika to z jego specyfiki klimatycznej i geomorfologicznej: bliskości południowego bieguna magnetycznego, nieskażonego środowiska przyrodniczego, bezpośredniego dostępu do geologicznego podłoża kontynentu i jego nieznanej genezy. Pozwala to na testowanie innowacyjnych źródeł zasilania aparatury naukowej i technik telekomunikacyjnych dla przesyłania danych pomiarowych.

Archiwalne zdjęcie ze stacji. Fot. Maciej Talalas

Misją wyprawy jest pozostawienie na miejscu całorocznych stacji geofizycznych (sejsmicznych, magnetycznych), które pozwolą na badanie głębokich struktur Ziemi oraz procesu generacji ziemskiego pola magnetycznego. W związku z wymagającymi warunkami środowiskowymi będą one automatyczne i autonomiczne pod względem zasilania. Naukowcy uczestniczący w wyprawie przeprowadzą także badania geologiczne i geochemiczne oraz monitoring procesów geomorfologicznych, hydrologicznych i glacjologicznych obrazujących zmiany systemów polarnych. Zbadana zostanie także jonosfera, co pomoże prognozować pogodę kosmiczną wpływającą na zmiany klimatu.

Strona Polskiej Stacji Antarktycznej im. A. B. Dobrowolskiego https://dobrowolski.igf.edu.pl/

Pakowanie sprzętu na wyprawę. Fot. K. Otto

Archiwalne zdjęcie ze stacji. Fot. Zbigniew Battke

Archiwalne zdjęcie ze stacji. Fot. Andrzej Pachuta

Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego

Na drugim krańcu Antarktyki, na wyspie Króla Jerzego w archipelagu Szetlandów Południowych, od 1977 r. działa Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego zarządzana przez Instytut Biochemii i Biofizyki PAN. W tej całorocznej bazie odbywają się badania m.in. biologiczne, ekologiczne, oceanograficzne, geologiczne, glacjologiczne i meteorologiczne.

Więcej informacji o stacji na jej stronie http://arctowski.aq/pl/o-stacji/

Oprac. na podstawie informacji Instytutu Geofizyki PAN