Taki był rok 2021 w PAN
-
Nadrzędna kategoria: Media
Przypominamy znaczące momenty z życia PAN w mijającym roku. Wybraliśmy wydarzenia, które zyskały zainteresowanie opinii publicznej: wyprawy badawcze, nagrody za wynalazki, miejsca w rankingach i ważne publikacje.
Od lewej kolumnami: 1. Lawina fotonów na okładce „Nature”. 2. Spotkanie sekretarz energii USA z polskimi badaczkami, fot. PAN. 3. Nagrody FNP dla prof. Bożeny Kamińskiej-Kaczmarek i prof. Grzegorza Pietrzyńskiego, fot. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. 4. Centrum Badań Kosmicznych PAN w misji badawczej NASA. 5. Wyniki pierwszego konkursu programu PASIFIC. 6. Orzeł stulecia „Rzeczpospolitej” dla PAN, fot. PAN. 7. Zidentyfikowanie ciężarnej mumii, fot. z artykułu „A pregnant ancient egyptian mummy from the 1st century BC” w „Journal of Archaeological Science”, Warsaw Mummy Project.
STYCZEŃ
Lawina fotonów na okładce „Nature”
Międzynarodowy zespół naukowców opracował nowe nanomateriały koloidalne zdolne do lawinowej emisji fotonów. O osiągnięciu, w które zaangażowana była grupa z Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu, można było przeczytać w „Nature”.
Centrum Badań Kosmicznych PAN w misji badawczej NASA
Instrument opracowany przez Centrum Badań Kosmicznych PAN poleci w misji kosmicznej NASA. 14 stycznia przedstawiciele Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz CBK PAN podpisali umowę o współpracy w tej sprawie. NASA przyjęła także do realizacji misję CubIXSS, w którą zaangażowany jest Zakład Fizyki Słońca CBK PAN. Z kolei Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) przyjęła kompletne urządzenia lotne JUICE i PROBA-3, nad którymi pracowali naukowcy centrum.
LUTY
Kongres wodny pod auspicjami IAHR
Międzynarodowy kongres naukowy o wodzie zgromadził online ponad 400 specjalistów z 53 państw. Nagrody IAHR otrzymały Bulwary Wiślane w Warszawie i Kanał Augustowski. Kongres zorganizowały PAN i SGGW.
MARZEC
O wartości wody mówili naukowcy podczas panelu dyskusyjnego z okazji Światowego Dnia Wody 22 marca. W czasie zdalnej debaty odbyła się polska premiera raportu UNESCO o stanie zasobów wodnych w 2021 r.
KWIECIEŃ
Zidentyfikowanie ciężarnej mumii
Polscy naukowcy ogłosili, że mumia z Muzeum Narodowego w Warszawie należy do kobiety będącej w ciąży. To jedyny taki znany przypadek na świecie. O odkryciu naukowców z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN oraz UW donosiły m.in. CNN, „The New York Times”, BBC.
Nieznane skamieniałości późnotriasowych kręgowców – ryb dwudysznych, żółwi i nowego aetozaura Kocurypelta silvestris – odkryła w Kocurach grupa, której członkami byli naukowcy z Instytutu Paleobiologii PAN.
MAJ
Mapa migracji zwierząt kopytnych
Pierwszy na świecie atlas migracji ssaków kopytnych powstanie dzięki międzynarodowemu zespołowi naukowców i ekologów. W inicjatywę włączył się Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży. Projekt naukowcy opisali w „Science”.
ONZ wzięło pod uwagę wnioski PAN ws. pandemii. To jedyny głos z Polski
Stanowisko 13. zespołu doradczego ds. COVID-19 przy prezesie PAN zostało przedstawione w raporcie Organizacji Narodów Zjednoczonych na forum o nauce, technologii i innowacjach dla zrównoważonego rozwoju. To jedyny głos z Polski. Prezentuje lekcje, jakie powinniśmy odrobić, aby jak najszybciej wyjść z pandemii.
CZERWIEC
Orzeł stulecia „Rzeczpospolitej” dla PAN
Na gali Orłów Stulecia „Rzeczpospolitej” orła dla „pierwszej i najważniejszej instytucji nauki w Polsce” otrzymała Polska Akademia Nauk. Nagrodę odebrał prezes PAN prof. Jerzy Duszyński.
Dzieła Heweliusza z Biblioteki Gdańskiej PAN na liście UNESCO
Unikatowy zbiór dzieł polskiego astronoma Jana Heweliusza przechowywany w Bibliotece Gdańskiej PAN trafił na Polską Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata”. W 2021 r. Biblioteka Gdańska świętowała swoje 425-lecie.
Twórcy polskich produktów przyszłości z PAN
Ventil do niezależnej wentylacji płuc opracowany w Instytucie Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN oraz platforma do spektroskopii Ramana stworzona w Instytucie Chemii Fizycznej PAN to polskie produkty przyszłości, których twórcy otrzymali nagrody w konkursie organizowanym przez NCBR i PARP.
LIPIEC
PAN w projektach kluczowych dla nauki w UE
Do Europejskiej Mapy Drogowej Infrastruktur Badawczych dołączyły dwa projekty, w których uczestniczą jednostki PAN. Instytut Badań Literackich PAN jest członkiem OPERAS, a Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe przy Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN jest partnerem SLICES.
Badania nad przerzutami nowotworów i lekoopornością
Naukowcy z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej przy PAN, Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN oraz Szpitala Uniwersyteckiego w Oslo odkryli procesy komórkowe regulowane przez receptor AXL, które mogą pomóc w terapiach nowotworów i COVID-19. Wyniki badań opublikowało „PNAS”.
SIERPIEŃ
40 lat Centrum Fizyki Teoretycznej PAN
Fizyk z Uniwersytetu Oksfordzkiego i Narodowego Uniwersytetu Singapuru, prof. ArturEkert, wygłosił 31 sierpnia wykład otwarty o szyfrowaniu – od filozoficznej debaty na temat przypadkowości w mechanice kwantowej do tajnej transmisji danych. Wykład był elementem konferencji organizowanej z okazji obchodów 40. rocznicy utworzenia Centrum Fizyki Teoretycznej PAN.
WRZESIEŃ
Instytuty naukowe PAN wprowadzają plany na rzecz równości płci. Zapewnienie równości płci w instytucjach naukowych wkrótce będzie brane pod uwagę w procesie przyznawania grantów w konkursach z Horyzontu Europa, MSCA i ERC.
Spotkanie sekretarz energii USA z polskimi badaczkami
Jennifer Granholm 24 września spotkała się z przedstawicielkami polskich instytucji naukowych, by rozmawiać o energetyce, zmianach klimatu oraz aktywności kobiet w nauce i technologii. Gospodarzem spotkania była Polska Akademia Nauk.
PAŹDZIERNIK
TOP 2% cytowanych badaczy na świecie
174 naukowców PAN w rankingu TOP 2% cytowanych badaczy na świecie. W rankingu Uniwersytetu Stanforda, Elsevier i SciTech Strategies odnotowano 957 uczonych z Polski. Wśród naukowców z Polski w pierwszej setce badacze z PAN stanowią 18%. Na pierwszym miejscu wśród polskich ośrodków naukowych jest PAN.
Kryzys klimatyczny okiem ekspertów
Zespół doradczy do spraw kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN szeroko nagłośnił konkretne problemy dotyczące Polski i dyskutował o zmianach klimatu jako zjawisku, które dotyczy bezpośrednio naszego społeczeństwa. Z największym oddźwiękiem spotkały się stanowiska o miastach oraz podnoszeniu poziomu wód.
LISTOPAD
Wyprawa do Polskiej Stacji Antarktycznej im. A. B. Dobrowolskiego
10 listopada wyruszyła specjalna wyprawa organizowana przez Instytut Geofizyki PAN do stacji im. Dobrowolskiego. To najstarsza polska stacja antarktyczna, nieużytkowana od 1987 roku. Na miejsce badacze dotarli pod koniec grudnia. Uczestnicy wyprawy będą tam badać m.in. głębokie struktury Ziemi oraz proces generacji ziemskiego pola magnetycznego.
Superkomputery z PCSS na liście TOP500
Na liście najszybszych superkomputerów na świecie TOP500 odnotowano na 131 miejscu System Altair należący do Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego przy Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN. Komputery Ares – na 267 pozycji i Tryton Plus – na 426 pozycji naukowcy z różnych ośrodków wykorzystują do badań w projekcie PRACE LAB, którego liderem jest PCSS.
Prof. Bożena Kamińska-Kaczmarek z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN i prof. Grzegorz Pietrzyński z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN zostali laureatami Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2021. To jedno z najważniejszych wyróżnień naukowych w Polsce.
Konferencje komitetów PAN
W listopadzie odbyły się 3 konferencje zorganizowane przez komitety PAN. Przyszłość i funkcje lasów w kontekście zmian klimatycznych i ochrony bioróżnorodności były tematem debaty w formule hybrydowej. UE i świat po pandemii, rola UE w tworzeniu ładu międzynarodowa, polityka migracyjna UE – o tym rozmawiali uczestnicy konferencji „Polska w Europie jutra”. Na konferencji online z cyklu „Duże rzeki” naukowcy mówili o ekonomicznym, społecznym i przyrodniczym znaczeniu rzek w Polsce.
Popularyzatorzy w konkursie Nauki w Polsce PAP
W konkursie Popularyzator nauki organizowanym przez serwis Nauka w Polsce Polskiej Agencji Prasowej jury przyznało nagrody dr. Annie Łosiak z Instytutu Nauk Geologicznych PAN w kategorii naukowiec oraz Instytutowi Genetyki Człowieka PAN w kategorii instytucja.
Wyniki pierwszego konkursu programu PASIFIC
35 naukowców z zagranicy przyjedzie do instytutów PAN, aby prowadzić badania. To laureaci w pierwszym konkursie stypendialnym PASIFIC Polskiej Akademii Nauk.
GRUDZIEŃ
Koronawirus na celowniku – spotkania online z ekspertami
Przez 9 miesięcy na 21 spotkaniach w serii „Koronawirus na celowniku” Centrum Nauki Kopernik i PAN eksperci z różnych ośrodków naukowych, uczelni i szpitali odpowiadali na pytania internautów dotyczące pandemii.