PAN informacje

Uczonych obowiązuje krytycyzm wobec uzyskanych wyników, a badania muszą przejść ekspercką procedurę recenzyjną, zwieńczoną publikacją w czasopiśmie naukowym. Kryteria te nie zostały zachowane w przypadku styczniowych doniesień o odkryciu mutacji genetycznej rzekomo zwiększającej ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19.

Chodzi o konferencję prasową poprowadzoną 13 stycznia 2022 roku w Białymstoku przez Ministra Zdrowia oraz przedstawicieli Agencji Badań Medycznych. Towarzyszyły jej entuzjastyczne przekazy medialne o „przełomie w nauce i medycynie”, wprowadzające w błąd opinię publiczną. 

Komentarz komitetu PAN 

Głos w tej sprawie zabrał Komitet Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN. W stanowisku z 16 stycznia 2022 napisał m.in.: „W ostatnich dniach wiele słyszymy o odkryciu mutacji genu warunkującej zwiększoną predyspozycję do ciężkiego przebiegu klinicznego COVID-19, nieco częściej występującą w polskiej grupie badanej niż w niektórych innych krajach europejskich. 

Przekazowi informacji na ten temat towarzyszy, niewspółmierny do meritum sprawy, zgiełk medialny połączony z górnolotnymi wypowiedziami władz resortu zdrowia. Emfatycznym zapewnieniom nie towarzyszą żadne konkretne dowody naukowe przedstawiane na ich poparcie. Nie kwestionując wartości naukowej nieznanych nam wyników przedmiotowych badań, Komitet zdecydowanie krytycznie odnosi się do takiego sposobu komunikowania efektów pracy badawczej. 

Przyjętą na świecie zasadą jest, że wiarygodność medialnych enuncjacji musi być oparta o odpowiednie publikacje naukowe, które przed publicznym ogłoszeniem wyników badań przeszły stosowną ekspercką procedurę recenzyjną. Publikacje takie powinny być dostępne do wglądu w czasopiśmie naukowym już w momencie medialnego ich nagłośnienia. 

Oczywiście im wyżej notowane czasopismo, tym wyższa potencjalna wartość publikowanych w nim wyników. Odsyłanie do publikacji, która ma się ukazać w nieokreślonym czasopiśmie, w nieokreślonym czasie, nosi znamiona braku naukowego profesjonalizmu”. 

Komentarz Komisji ds. Etyki w Nauce PAN 

Do sprawy odniosła się również Komisja ds. Etyki w Nauce PAN. W stanowisku z 21 stycznia 2022 przypomniała, że badania nad koronawirusem SARS-CoV-2 i chorobą COVID-19 powinny podlegać ogólnie przyjętym normom merytorycznym i etycznym, jakie obowiązują w działalności naukowej. 

„Badaczy obowiązuje krytycyzm wobec uzyskanych wyników, skrupulatność, troska o szczegóły i pieczołowitość w przedstawianiu wyników badań. Niestety, kryteria te nie zostały zachowane w konferencji prasowej prowadzonej w Białymstoku przez Ministra Zdrowia i przedstawicieli Agencji Badań Medycznych i towarzyszącej jej informacji szeroko podawanej w mediach oraz na stronach internetowych niektórych instytucji” – wskazała Komisja. 

Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią obu stanowisk. 

• Stanowisko Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN dotyczące bezzasadnego optymizmu doniesień medialnych o krajowych badaniach COVID-19 (16 stycznia 2022) 
• Stanowisko Komisji ds. Etyki w Nauce w sprawie przedstawiania nieopublikowanych wyników badań (21 stycznia 2022) 

Źródło informacji: Polska Akademia Nauk 

Źródło zdjęcia: Freepik