PAN informacje

W 75. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego przypominamy fotografie z Archiwum PAN. Widać na nich m.in. zniszczony Pałac Staszica, pobliski kościół św. Krzyża oraz pomnik Mikołaja Kopernika uszkodzony przez kule.

Pałac Staszica pełnił rolę placówki powstańczej. Z uwagi na lokalizację miał znaczenie strategiczne i stanowił doskonały punkt obserwacyjny. Był bazą Batalionu „Harnaś” (uczestniczącego m.in. w udanej akcji na budynki Komendy Policji i kościół św. Krzyża) oraz żołnierzy z Grupy Bojowej „Krybar” (rozbitej w czasie ataków na Pałac Namiestnikowski i Uniwersytet Warszawski).

6 września 1944 roku budynek został opanowany przez Niemców, a po powstaniu spalony. Uszkodzony pomnik Mikołaja Kopernika hitlerowcy wywieźli z Warszawy. Po wojnie monument odnaleziono na Śląsku. Przewieziono go do zrujnowanego miasta i prowizorycznie ustawiono w 1945 r. na zniszczonym cokole.

Pałac Staszica odbudowano w latach 1946‒1950. Był on pierwszą siedzibą Polskiej Akademii Nauk. Dziś mieści się tu Archiwum PAN oraz kilka instytutów.

Zniszczony Pałac Staszica. 1944. Fot. PAN Archiwum w Warszawie (autor nieznany)

Obrońcy Pałacu Staszica. 23 sierpnia 1944. Fot. Sylwester Braun „Kris” / PAN Archiwum w Warszawie

Widok z okien 2. piętra Pałacu Staszica na Krakowskie Przedmieście. 23 sierpnia 1944, poranek. Parę godzin później niemiecki pocisk odstrzelił łokieć Mikołajowi Kopernikowi. Fot. Sylwester Braun „Kris” / PAN Archiwum w Warszawie

Zniszczony pomnik Mikołaja Kopernika na tle zburzonego pałacu Zamoyskiego. 1945. Fot. PAN Archiwum w Warszawie (autor nieznany)

Kościół św. Krzyża w ogniu. Ok. 4 września 1944. Fot. Jerzy Tomaszewski „Jur” / PAN Archiwum w Warszawie

Cokół przed kościołem św. Krzyża bez figury Chrystusa. W tle zniszczony Pałac Staszica. 1945. Fot. PAN Archiwum w Warszawie (autor nieznany)

Źródło informacji i zdjęć: PAN Archiwum w Warszawie