Czy przysłowia pogodowe się sprawdzają?

Nadrzędna kategoria: Wiadomości Naukowe
w Nauki humanistyczne i społeczne

„Upały lipcowe wróżą mrozy styczniowe”. „Od świętej Anki chłodne wieczory i ranki”. „Na świętego Wita zboże zakwita”. Takie ludowe porzekadła to wyraz zbiorowej mądrości wielu pokoleń. Przez setki lat dawały wskazówki, jakiej pogody można się spodziewać. Ale czy dziś również są aktualne? Przyjrzeli się temu naukowcy.

Szron na przebarwionych liściach

Wyniki badań właśnie ukazały się w amerykańskim czasopiśmie „Weather, Climate and Society”. Uczeni zestawili 28 polskich przysłów pogodowych (wybranych spośród przeszło 2 tys.) z danymi meteorologicznymi z ostatnich 60 lat (zebranych z 20 stacji pomiarowych).

Wnioski naukowców

Okazuje się, że dla większości przysłów sprawdzalność jest niewielka. Ma to związek ze zmiennością zjawisk pogodowych. Ponadto porzekadła odnoszą się głównie do zjawisk, które zachodzą stosunkowo rzadko.

Lepszą przewidywalnością cechują się przysłowia marcowo-lutowe, raczej mniej znane („Gdy Zbigniew i Patryk (17.03) mrożą ludziom uszy, zima jeszcze dwie niedziele mrozem i śniegiem prószy”, „Gdy Maciej Święty (24.02) cokolwiek lodu nie stopi, będą długo chuchali w zimne ręce chłopi”).

Ponadto sprawdzalność przysłów spada wraz z biegiem lat, co może być związane ze zmianami klimatu.

Co ciekawe, sprawdzalność jest tym większa, im bardziej stacje pomiarowe znajdują się na północny-wschód. Najlepiej wypadły Mińsk (Białoruś), Suwałki oraz Wilno (Litwa). Może to wynikać ze zmiany granic po II wojnie światowej oraz związanych z tym migracji. Zawarta w przysłowiach wiedza „przesunęła się” na zachód – na tereny, gdzie warunki klimatyczne są nieco inne.

Autorzy publikacji

Sprawdzalność polskich przysłów pogodowych badał zespół w składzie:

  • prof. Piotr Matczak (Wydział Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu),
  • dr Dariusz Graczyk, dr Adam Choryński, dr Iwona Pińskwar (Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN),
  • dr Viktoria Takacs (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu).

Źródło informacji: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN

Publikacja: Temperature Forecast Accuracies of Polish Proverbs