PAN informacje

Jaki jest związek między promieniowaniem kosmicznym a trzęsieniami ziemi i zachorowalnością na raka? Odpowiedzi szuka Instytut Fizyki Jądrowej PAN, a w badaniach pomóc może każdy. Wystarczy ściągnąć specjalną aplikację na smarftona, by zostać łowcą cząstek.

Chodzi o międzynarodowy projekt CREDO (ang. Cosmic-Ray Extremely Distributed Observatory), czyli Skrajnie Rozproszone Obserwatorium Promieniowania Kosmicznego. Program zainicjował Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie, a współtworzą go organizacje naukowe i edukacyjne oraz pasjonaci z pięciu kontynentów.

Celem jest włączenie jak największej liczby osób w „łapanie” cząstek promieniowania kosmicznego. Detektorami mogą być nasze smartfony. Wystarczy pobrać bezpłatną aplikację CREDO Detector i postępować wg prostej instrukcji zamieszczonej na stronie projektu.

CREDO łączy dane pozyskane przez ochotników z tymi dostarczonymi przez profesjonalne ośrodki badawcze. Kluczowe znaczenie ma to, że detektory są rozproszone po całym globie. Dzięki temu można tropić korelacje czasowe między liczbami zarejestrowanych cząstek. Niosą one ważne informacje o globalnych zmianach w strumieniu promieniowania kosmicznego docierającego do Ziemi.

Po co łapiemy cząstki promieniowania

Naukowcy szukają związków między promieniowaniem kosmicznym a trzęsieniami ziemi i zachorowalnością na raka. Weryfikują też hipotezy dotyczące kwantowej struktury czasoprzestrzeni. Potrzebują bardzo dużej ilości danych i dlatego w ich gromadzenie postanowili włączyć ochotników z całego świata. Do tej pory w projekcie CREDO zarejestrowało się już ponad 10 tys. użytkowników.

Do akcji przyłączają się polskie szkoły. Organizatorzy szykują m.in. ligę i maraton „Łowców cząstek”. Dzięki temu uczniowie mogą współtworzyć międzynarodowy projekt badawczy i zobaczyć, że fizyka jest naprawdę ciekawa.

Ochotnicy i naukowcy ramię w ramię

Co ciekawe, wszyscy współtwórcy CREDO – również ochotnicy – mają prawo do współautorstwa publikacji naukowych opracowanych na podstawie zebranych danych. Na stronie internetowej projektu można na bieżąco śledzić wykresy powstające w ramach aktualnie prowadzonych eksperymentów. Każdy użytkownik może tu sprawdzić wkład swoich danych i włączyć się w analizy.

W projekcie CREDO biorą udział m.in. Polska, Stany Zjednoczone, Australia, Czechy, Ukraina, Gruzja, Meksyk, Rosja i Nepal.

Źródło informacji i grafiki: Instytut Fizyki Jądrowej PAN