PAN informacje

Wyjątkowe znalezisko polskich paleontologów. Doskonale zachowane kości wielkich gadów morskich z ery dinozaurów odkrył we wsi Krzyżanowice (woj. mazowieckie) dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN wraz z zespołem. Badacze odkopali m.in. szczątki pliozaura – największego drapieżnika, jaki kiedykolwiek żył na terenie Polski.

Stanowisko archeologiczne znajduje się we wsi Krzyżanowice w okolicach Iłży (woj. mazowieckie). Właśnie tam naukowcy odkryli kilkaset szczątków sprzed 152 mln lat (czyli z okresu późnej jury). Paleontolodzy znaleźli kości wielkich gadów: żółwi morskich, przodków krokodyli, długoszyich plezjozaurów oraz olbrzymich pliozaurów.

Dr Daniel Tyborowski prezentuje skamieniałe szczęki jurajskiego superdrapieżnika – pliozaura z Krzyżanowic koło Iłży. Fot. Karolina Jackowiak-Konopska / Muzeum Ziemi PAN w Warszawie

Wielkie gady z ery dinozaurów

Około 152 mln lat temu w umiarkowanie chłodnym i niezbyt głębokim morzu bujnie rozwijały się organizmy zasiedlające strefę dna i toni wodnej. Wśród najliczniejszych znajdowały się misternie ornamentowane muszle olbrzymich ślimaków, które stanowiły podstawę tamtejszego łańcucha pokarmowego. Największe z nich swą długością dochodziły do 30 centymetrów.

Zwierzętami, które polowały na duże ślimaki, były pierwotne żółwie morskie. Ich pancerze to najczęściej spotykane szczątki kostne w nowym stanowisku archeologicznym. W poszukiwaniu zdobyczy odmęty toni wodnej dostojnie penetrowały drapieżne gady morskie. Były wśród nich długoszyje elasmozaury oraz przodkowie współczesnych krokodyli, którzy dorastali do siedmiu metrów długości.

Na szczycie łańcucha pokarmowego stały pliozaury – jurajskie superdrapieżniki. Odnalezione szczęki i zęby tych gadów świadczą o tym, że były to największe drapieżniki, jakie kiedykolwiek żyły na terenie Polski.

Rekonstrukcja późnojurajskiego ekosystemu z Krzyżanowic koło Iłży autorstwa Piotra Szczepaniaka. Olbrzymi pliozaur w pogoni za długoszyim elasmozaurem przepłasza grupkę pierwotnych morskich żółwi. Ilustracja: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie

Paleontolodzy na tropie dinozaurów

Nowe stanowisko archeologiczne w Krzyżanowicach jest na tyle bogate, że do jego badania niezbędne było stworzenie interdyscyplinarnego zespołu. W skład grupy wchodzą:

• kierownik projektu dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie,
• dr hab. Błażej Błażejowski z Instytutu Paleobiologii PAN,
• prof. Andrzej Wierzbowski z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego,
• prof. Bronisław A. Matyja z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego,
• dr hab. Hubert Wierzbowski z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie.

Wykopaliska paleontologiczne w Krzyżanowicach zorganizowane dla studentów geologii. Fot. Daniel Tyborowski / Muzeum Ziemi PAN w Warszawie

Badania i publikacje naukowe

W prestiżowym magazynie naukowym „Proceedings of the Geologists’ Association” ukazała się właśnie pierwsza publikacja o niezwykłym odkryciu polskich naukowców.

Przyszłe badania paleontologiczne i geologiczne skamieniałości z Krzyżanowic kierowane będą przez Muzeum Ziemi PAN w Warszawie.

Źródło informacji i grafik: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie

Daily Mail o odkryciu polskich paleontologów