PAN informacje

W polarytonowych płynach światła możliwe jest uzyskanie także specjalnego, dynamicznego stanu cieczy kwantowej zwanego długim złączem Josephsona – pokazali w artykule opublikowanym w czasopiśmie „Nature Photonics” badacze z Instytutu Fizyki PAN we współpracy z grupą doświadczalną z instytutu CNR Nanotec w Lecce we Włoszech. Złącze takie charakteryzuje się rozmiarem przewyższającym wielokrotnie charakterystyczną skalę długości, odpowiadającą międzyatomowym oddziaływaniom w układzie kwantowym.

Ujemne ciśnienie rządzi nie tylko Wszechświatem czy kwantową próżnią. Zjawisko to, choć odmiennej natury, pojawia się między innymi w ciekłych kryształach wypełniających nanopory. W Instytucie Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie zaprezentowano metodę, która pozwoliła oszacować wielkość ujemnego ciśnienia w przestrzennie ograniczonych układach ciekłokrystalicznych. Materiał na ten temat opublikowano w czasopiśmie „Journal of Molecular Liquids”.

Jesteśmy bardziej oryginalni niż sądzimy, sugerują analizy tekstów literackich przeprowadzone nową metodą stylometrii, zaproponowaną przez naukowców z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie. Indywidualność autora widać już w powiązaniach między zaledwie kilkunastoma wyrazami tekstu angielskiego. W językach słowiańskich do identyfikacji twórcy wystarcza nawet mniejsza liczba wyrazów, a na dodatek wynik jest pewniejszy.

Spod powierzchni Marsa uwalniają się niekiedy niewielkie ilości metanu – wynikło z analiz międzynarodowego zespołu. Naukowcy – w tym dr Paulina Wolkenberg z Centrum Badań Kosmicznych PAN i włoskiego Istituto Nazionale di Astrofisica i Istituto di Astrofisica e Planetologia Spaziali – wskazali, gdzie może istnieć źródło metanu na Marsie i skąd się tam ten gaz bierze. Nie są jednak w stanie określić, czy jest on pochodzenia organicznego, a więc czy jest dowodem na istnienie życia, czy nieorganicznego – podkreślają.

Sposób na tworzenie peptydowych nanokapsułek, w których zachodzić będą reakcje chemiczne, opracowały badaczki z z Instytutu Chemii Organicznej PAN. Mogą one służyć jako nanoreaktory i być wygodnym miejscem katalizy trudnych do przeprowadzenia reakcji chemicznych. Mogą być też wehikułem, w którym np. będzie można dostarczać w konkretne miejsce w organizmie leki, które nie rozpuszczają się w wodzie. Artykuł mgr inż. Hanny Jędrzejewskiej i prof. Agnieszki Szumnej, ukazał się w „Chemical Science”.

Skoro antymateria jest jak odbicie lustrzane materii, to dlaczego Wszechświat pełen jest materii, a nie antymaterii? Naukowcy w eksperymentach znajdują tylko nieznaczne różnice między materią i antymaterią. Te największe różnice jednak ciągle im umykają. Mówi o tym prof. Mariusz Witek z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie.

Analiza danych fizjologicznych na nowe sposoby pozwoli lepiej trenować polskich olimpijczyków i monitorować przygotowania astronautów do lotów kosmicznych. Dr inż. Marcel Młyńczak z Wydziału Mechatroniki Politechniki Warszawskiej i dr Hubert Krzysztofiak z Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN oraz Centralnego Ośrodka Medycyny Sportowej analizują powiązania pomiędzy częstością skurczów serca a częstością i głębokością oddechu badanych sportowców.

Dzięki zespołowi kierowanemu przez prof. Grzegorza Pietrzyńskiego z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN z coraz większą dokładnością wiemy, jaka odległość dzieli nas od Wielkiego Obłoku Magellana – galaktyki, która jest najbliższą sąsiadką Drogi Mlecznej. Dystans ów to wzorzec kosmicznych odległości służący do kalibracji innych ważnych dla astronomów stałych.

Instrument HP3 marsjańskiej sondy InSight zacznie wbijać się na głębokość 5 m pod powierzchnię Czerwonej Planety. To głębiej niż jakikolwiek instrument na planecie czy księżycu. Mechanizm wbijający „Kreta” został w całości wykonany w Polsce. Firma Astronika zaprojektowała i zintegrowała mechanizm, do którego części zostały wyprodukowane przez Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Własności kwantowe wydają się egzotyczne nie bez powodu: naszymi zmysłami ich nie dostrzegamy. Okazuje się jednak, że granica między egzotyczną rzeczywistością kwantową a tą klasyczną wcale nie musi być tak ostra. Naukowcy z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN i UJ pokazali, że mogą istnieć stany kwantowe, które z jednej strony wykazują najbardziej charakterystyczne cechy kwantowe, a z drugiej są tak bliskie stanom klasycznym, jak tylko jest to możliwe w ramach mechaniki kwantowej.

"Nas, ludzi, jest obecnie tak bardzo wielu – dysponujemy tak ogromną potęgą, docieramy tak daleko, a mechanizmy zniszczenia, którymi dysponujemy, są tak przerażające i zakrojone na tak szeroką skalę – że jesteśmy w stanie unicestwić całe ekosystemy i nawet tego nie zauważyć. Dlatego dzisiaj musimy mieć dużą świadomość zagrożeń związanych z naszymi działaniami"  – mówi David Attenborough, brytyjski biolog, popularyzator wiedzy, pisarz i podróżnik na Światowym Forum Ekonomiczym w Davos.

Ogromny potencjał naukowy, dydaktyczny oraz infrastrukturalny to filary oferty jaką 7 instytutów Polskiej Akademii Nauk przygotowało dla doktorantów, których zainteresowania badawcze koncentrują się na Ziemi i kosmosie.