PAN informacje

Dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska wzięła udział w konferencji „Minorities and Minority Languages in a Changing Europe” zorganizowanej przez Radę Europy w ramach prezydencji Chorwacji, z okazji 20-lecia istnienia Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych oraz Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych.

Fot. David Hicks

Przez dwa dni, 18 i 19 czerwca 2018 roku, przedstawiciele i przedstawicielki rządów wielu państw Europy, członkowie i członkinie Komitetu Doradczego Konwencji Ramowej oraz Komitetu Ekspertów Karty Języków oraz zaproszeni eksperci i ekspertki dyskutowali w Strasburgu o dotychczasowych osiągnięciach wynikających z wejścia w życie zapisów dotyczących mniejszości i ich języków, problemach związanych z ich aplikacją oraz wyzwaniach na przyszłość.

Obrady koncentrowały się wokół kwestii związanych z politycznymi, społecznymi i technologicznymi zmianami, które wpływają na sytuację mniejszości narodowych i języków mniejszościowych, oraz tego, jak mechanizmy monitorujące Konwencję Ramową i Kartę Języków powinny uwzględniać te zmiany. Zastanawiano się nad rolą i kształtem polityk językowych i edukacyjnych wobec mniejszości. Dyskutowano, czy i jak wielojęzyczne społeczeństwa mogą zachować równowagę między prawami językowymi i prawami mniejszości a promocją języków państwowych. Omawiano wyzwania i możliwości, które otwierają się przed językami mniejszościowymi w związku z digitalizacją i jej rolą w nauczaniu, używaniu w życiu publicznym i urzędach tych języków. Głównym celem konferencji było wsparcie Komitetu Ministrów Rady Europy w refleksji nad tym, w jaki sposób mechanizmy monitorowania dwóch konwencji mogą zostać wzmocnione, aby efektywnie odpowiadać na omawiane podczas konferencji zagadnienia.

Konferencję otworzyli sekretarz generalny Rady Europy, Thorbjørn Jagland, wicepremier i minister Spraw Zagranicznych i Europejskich Chorwacji, Marija Pejčinović Burić, przewodnicząca Komitetu Ekspertów Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych, Vesna Crnić-Grotić oraz Edita Žiobiene, przewodnicząca Komitetu Doradczego Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych. Po oficjalnym otwarciu konferencji głos zabrała Josephina Skerk, przedstawicielka Parlamentu Samów, która opowiedziała o swojej wspólnocie, walce o zachowanie i rewitalizację języka oraz zmianach, które zachodzą wraz z nowymi technologiami. W kolejnym panelu przedstawiciele i przedstawicielki rządów Węgier, Albanii, Armenii, Czarnogóry, Rumunii i Serbii opowiadali o wdrażaniu w ich krajach przepisów konwencji. Następny panel poświęcony był roli Rady Europy w zapewnieniu międzynarodowej ochrony praw mniejszości. Dzień został zamknięty pasjonującą dyskusją prowadzoną przez przedstawicieli i przedstawicielki organizacji pozarządowych zajmujących się prawami mniejszości i prawami językowymi.

Drugi dzień konferencji rozpoczął się panelem dotyczącym języków mniejszościowych i edukacji w społecznościach wielojęzycznych. Przedstawiono problemy, z którymi mierzą się mniejszości i rządy w Holandii, dolinie Aosty we Włoszech, na Łotwie i w Austrii. Panel „Języki mniejszościowe 2.0. – digitalizacja i nowe technologie” prowadziła Elin Haf Gruffydd Jones, dyrektorka Mercator Institute for Media, Languages and Culture. Dyskusję rozpoczął Jarmo Lainio z Uniwersytetu Sztokholmskiego, który przedstawił problemy i wyzwania związane z rozwojem nowych technologii i brakiem odnoszących się do niej odpowiednich regulacji w Europejskiej Karcie Języków. Nicole Dołowy-Rybińska z Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk opowiedziała o współczesnych praktykach językowych i kulturowych młodych ludzi należących do mniejszości językowych Europy oraz o tym, jak w świecie „cyftowych tubylców” (digital natives) rzeczywistość wirtualna przeplata się z realną. Nicole Dołowy-Rybińska zauważyła, że nowe praktyki wymagają podwójnego wsparcia ze strony państw: odpowiednich regulacji oraz finansowania rozwoju odpowiednich rozwiązań technologicznych, które umożliwiałyby używanie języków mniejszościowych przez ludzi w każdej sferze ich życia. Maimu Berezkina, reprezentująca Norweski Departament e-Zdrowia opowiadała o wprowadzanych przez ostatnie lata technologicznych rozwiązaniach umożliwiających mniejszości Samów w Norwegii używanie języka mniejszościowego przez Internet w kontaktach ze służbami publicznymi. Na końcu Olga Kazakevich, z Uniwersytetu Moskiewskiego opowiadała, jak społeczności Rosji posługujące się najbardziej zagrożonymi, często funkcjonującymi jedynie w formie ustnej, językami wykorzystują nowe technologie w celu ochrony własnego dziedzictwa językowego.

Konferencję zamknął raport z przebiegu konferencji przygotowany przez Philippe’a Boillat, sprawozdawcę konferencji oraz jednego z twórców Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych oraz Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych, który zostanie przekazany Komitetowi Ministrów Radzie Europy.

Fot. David Hicks

Dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska, prof. IS PAN, kulturoznawczyni i socjolingwistka, wiceprzewodnicząca Akademii Młodych Uczonych PAN. Zajmuje się problematyką języków i kultur mniejszościowych w Europie. Autorka kilku monografii (m.in. „Nikt za nas tego nie zrobi". Praktyki językowe i kulturowe młodych aktywistów języków mniejszościowych Europy. Toruń 2017; Języki i kultury mniejszościowe w Europie. Bretończycy, Łużyczanie, Kaszubi, Warszawa 2011; Kachoubes de Poméranie, Armeline Editions, Crozon 2010).