PAN informacje

Prof. Bożena Kamińska-Kaczmarek z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN i prof. Grzegorz Pietrzyński z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN zostali laureatami Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2021. To jedno z najważniejszych wyróżnień naukowych w Polsce, w tym roku przyznane po raz 30. 

Prof. Bożena Kamińska-Kaczmarek, prof. Grzegorz Pietrzyński, źródło zdjęcia: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej 

Prof. Bożena Kamińska-Kaczmarek 

Profesor Bożena Kamińska-Kaczmarek z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie otrzymała Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk o życiu i o Ziemi za odkrycie mechanizmów, które powodują, że glejaki złośliwe tak przeprogramowują komórki odpornościowe, aby wspierały rozwój tych nowotworów mózgu. 

Laureatka specjalizuje się w biologii molekularnej i neurobiologii, jest kierownikiem nowego Laboratorium Neurobiologii Molekularnej w Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego i dyrektorem Studium Medycyny Molekularnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz członkinią korespondentką PAN. Prof. Bożena Kamińska-Kaczmarek jest pionierką badań nad oddziaływaniem guzów mózgu na lokalny układ odpornościowy. Odkryła mechanizmy, za pomocą których komórki układu odpornościowego, zarówno te rezydujące w mózgu (mikroglej), jak i migrujące z krwi, zamiast niszczyć glejaka (nowotwór mózgu), wspierają jego rozwój. Jej dokonania przyczyniły się do opracowania zaawansowanych terapii w leczeniu glejaka i mogą dać początek kolejnym badaniom nad różnorodnymi zaburzeniami neurologicznymi i neurodegeneracyjnymi. 

Prof. Grzegorz Pietrzyński 

Profesor Grzegorz Pietrzyński z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN w Warszawie otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za precyzyjne wyznaczenie odległości do Wielkiego Obłoku Magellana. 

Założył i kieruje międzynarodowym projektem Araucaria, którego celem jest kalibracja kosmicznej skali odległości. Jest wybitnym badaczem w dziedzinie astrofizyki obserwacyjnej i światowym ekspertem w dziedzinie pomiarów odległości kosmicznych. Laureat Nagrody FNP udoskonalił metody pomiaru odległości kosmicznych do poziomu, który jest obecnie standardem w astrofizyce. Zmierzył odległość do galaktyki Wielkiego Obłoku Magellana (galaktyki satelitarnej zlokalizowanej najbliżej Drogi Mlecznej i najważniejszego kalibratora kosmicznej skali odległości) z największą jak dotąd dokładnością – wynoszącą 1 procent. Odległość do WOM stanowi obecnie podstawę do prawie wszystkich empirycznych wyznaczeń tzw. stałej Hubble'a za pomocą supernowych. Z kolei wartość parametru Hubble’a jest konieczna, aby móc poznać ewolucję naszego Wszechświata i zbadać istotę ciemnej energii. Prof. Pietrzyński jest również pierwszym Polakiem, który zdobył grant ERC Synergy na budowę teleskopu do precyzyjniejszego pomiaru Wszechświata. 

Pozostali laureaci 

Nagrodę w obszarze nauk chemicznych i o materiałach otrzymał prof. Jacek Jemielity z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego za opracowanie chemicznych modyfikacji mRNA jako narzędzi do zastosowań terapeutycznych i badań procesów komórkowych. Profesor był gościem spotkania z cyklu „Koronawirus na celowniku” organizowanego przez Polską Akademię Nauk i Centrum Nauki Kopernik.

W obszarze nauk humanistycznych i społecznych wyróżniony został prof. Cezary Cieśliński z Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego za rozwiązanie kluczowych problemów deflacjonistycznej teorii prawdy. 

Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 

Nagrody są przyznawane od 1992 r. za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniają Polsce znaczące miejsce w podejmowaniu najbardziej ambitnych wyzwań współczesnego świata. Wartość nagrody wynosi 200 tys. zł dla naukowca. 

Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami nagrody, liczy już 110 osób. Kandydatów do tego wyróżnienia zgłaszają wybitni przedstawiciele nauki zaproszeni imiennie przez zarząd i radę fundacji. Rada FNP pełni rolę kapituły konkursu i dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych ekspertów i recenzentów – głównie z zagranicy – oceniających dorobek kandydatów.  

Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się 7 grudnia i będzie transmitowana on-line. 

Oprac. na podstawie informacji Fundacji na rzecz Nauki Polskiej