PAN informacje

Komisja Europejska przeznaczyła miliard euro na sfinansowanie projektów badawczych i innowacyjnych, które przyczynią się do odpowiedzi UE na kryzys klimatyczny i pomogą chronić unikalne ekosystemy i różnorodność biologiczną Europy. W czterech projektach konsorcjantami są trzy instytuty PAN: Maszyn Przepływowych, Budownictwa Wodnego i Chemii Bioorganicznej.

W konkursie Europejskiego Zielonego Ładu mogły brać udział konsorcja skupiające przedstawicieli środowiska akademickiego, biznesu i samorządów miejskich. Łącznie złożono 1550 wniosków angażujących aż 28 tys. wnioskodawców z 141 krajów z całego świata. Do finansowania skierowano 73 międzynarodowe projekty badawcze i innowacyjne o łącznej wartości miliarda euro, które będą realizowane przez 1778 badaczy i innowatorów z 75 krajów. 

Dofinansowane prace przyspieszą osiągnięcie celów Europejskiego Zielonego Ładu – strategii i planu działań Unii Europejskiej, które do 2050 r. mają uczynić Europę pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu. 

Dekarbonizacja w skali lokalnej 

Instytut Maszyn Przepływowych im. Roberta Szewalskiego PAN będzie uczestniczyć z 11 instytucjami i przedsiębiorstwami w projekcie LOCALISED, czyli „Localised decarbonisation pathways for citizens, local administrations and businesses to inform for mitigation and adaptation action”. Budżet na realizację zadań w IMP PAN przyznany w konkursie to 227 tys. euro. 

Przedsięwzięcie ma pomóc w dekarbonizacji zgodnej z europejskim celem emisji CO2 do zera netto do 2050 r. Dostarczy dane władzom lokalnym, obywatelom i przedsiębiorstwom w sposób, który przyspieszy podejmowanie działań łagodzących i adaptacyjnych do zmian klimatu. Zostaną stworzone narzędzia pozwalające na dekarbonizację: jedno dla gmin, regionów i ich mieszkańców, dostarczające informacji we wszystkich 24 językach UE, oraz drugie – Net-Zero Business Consultant. 

– Rolą instytutu jest implementacja algorytmów dezagregacji danych przestrzennych z użyciem metod sztucznej inteligencji oraz wsparcie techniczne w ocenie technologii energetycznych. Instytut będzie też wspierał partnerów, m.in. Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot, i partnerów stowarzyszonych, m.in. miasto Sopot i Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny, w organizacji spotkań z przedsiębiorstwami i mieszkańcami, które pozwolą zrozumieć stosunek lokalnych społeczności do zmian legislacyjnych i inwestycji proekologicznych oraz dekarbonizacyjnych. Celem projektu jest stworzenie narzędzi, które pomogą zrozumieć, jak ambitne europejskie i narodowe plany przeciwdziałania zmianom klimatu wpływają na lokalne społeczności, czyli miasta, mieszkańców i przedsiębiorstwa – wyjaśnia dr Weronika Radziszewska z IMP PAN. Kierownikiem prac w instytucie jest dr hab. Jörg Verstraete. 

Sieci ciepłownicze i chłodnicze 

W Instytucie Maszyn Przepływowych PAN będzie prowadzony także drugi dofinansowany projekt – HYPERGRYD, czyli „Hybrid coupled networks for thermal-electric integrated smart energy Districts”. Bierze w nim udział w sumie 19 partnerów. Instytut otrzymał na prace ponad 220 tys. euro. 

Naukowcy opracująrozwiązania techniczne do integracji OZE z sieciami cieplnymi i elektrycznymi. Przedsięwzięcie przyspieszy zrównoważoną transformację, planowanie i modernizację sieci ciepłowniczych i chłodniczych. Projekt ma również na celu opracowanie systemu zarządzania przepływami energii elektrycznej i cieplnej w zespole zintegrowanych systemów energetycznych w czasie rzeczywistym. Rozwiązania zostaną zastosowane w czterech lokalizacjach w trzech strefach klimatycznych. IMP PAN kieruje właśnie tym pakietem roboczym poświęconym wdrożeniu, demonstracji i ewaluacji opracowanych narzędzi, technologii i usług do modelowania w wyznaczonych miejscach. 

– IMP PAN będzie odpowiedzialny w szczególności za prace nad demonstratorem w Centrum Badawczym KEZO w Polsce. Opracowane technologie, takie jak pompy ciepła, nowatorska jednostka magazynowania energii, system sterowania, zostaną zainstalowane, przetestowane i ocenione w KEZO, obok istniejących jednostek grzewczych/chłodzących zintegrowanych z lokalnym systemem energetycznym – opisuje Sebastian Bykuć z IMP PAN, kierownik projektu w instytucie. 

Rewolucja renaturyzacyjna 

W przedsięwzięciu REST-COAST, czyli „Large scale RESToration of COASTal ecosystems through rivers to sea connectivity” wraz z 36 partnerami będzie uczestniczyć Instytut Budownictwa Wodnego PAN, który dostał na prace 172 tys. euro. 

– Projekt ma pokazać do jakiego stopnia renaturalizacja obszarów przybrzeżnych, wykonana w dużych skalach przestrzennych, jest rozwiązaniem o niskiej emisyjności CO2, przyczyniającym się do adaptacji do zmian klimatu oraz redukcji ryzyka występującego na zagrożonych, nisko położonych obszarach, w połączeniu z korzyściami dla ich bioróżnorodności. Proponowane rozwiązania mają mieć charakter „rewolucji renaturyzacyjnej”, która ma przezwyciężyć obecne bariery techniczne, finansowe i socjo-ekonomiczne, istniejące razem z lukami w zakresie zarządzania i wiedzy naukowej. Podejście to zostanie zademonstrowane w formie studiów przypadku, wykonanych w zagrożonych jednostkach brzegowych, takich jak delty rzeczne, odcinki ujściowe rzek oraz laguny, gdzie występują również naturalne zagrożenia, które negatywnie oddziałują na dobrostan lokalnych społeczności. Polskim studium przypadku jest opracowanie strategii zarządzania sztuczną wyspą powstającą podczas realizacji przekopu Mierzei Wiślanej, która ma osiągnąć charakter schronienia dla zagrożonych gatunków ptaków – opisuje dr hab. Grzegorz Różyński z IBW PAN, kierownik projektu w instytucie. 

Infrastruktura obliczeniowa dla niebieskiej gospodarki 

Instytut Chemii Bioorganicznej PAN weźmie udział w przedsięwzięciu ILIAD, czyli „Integrated Digital Framework for Comprehensive Maritime Data and Information Services”, w którym uczestniczy 56 instytucji i przedsiębiorstw. Budżet na realizację zadań w ICHB PAN wyniósł 329 tys. euro. 

Połączenie geowizualizacji i rzeczywistości wirtualnej lub rozszerzonej pozwoli użytkownikom eksplorować, syntetyzować, prezentować i analizować podstawowe dane geoprzestrzenne w interaktywny sposób. Technologia wspomagająca ILIAD DTO przyczyni się do prowadzenia zrównoważonej gospodarki oceanicznej oraz realizacji unijnego Zielonego Ładu i zaleceń ONZ dot. ochrony oceanów. 

– Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe będzie koordynowało działania związane z opracowaniem Modelu Informacji Oceanicznej, który będzie stanowił podstawę do tworzenia interoperacyjnych usług, a także przyczyni się do wdrożenia tych usług, w szczególności stworzenia i udostępnienia semantycznie zorientowanych potoków przetwarzania danych. PCSS będzie miał wkład w ogólny projekt architektury i specyfikacje interfejsów API oraz będzie jednym z dostawców infrastruktury projektowej – tłumaczy dr Raul Palma de Leon z PCSS przy IChB PAN, kierownik projektu w instytucie. 

Polskie projekty w Zielonym Ładzie 

Polska jest jednym z trzech krajów UE-13 (obok Rumunii i Estonii), które osiągnęły najwyższe wskaźniki w konkursie Zielonego Ładufinansowanego z Horyzontu 2020. Do polskich jednostek trafi łącznie 11,7 mln euro na realizację zadań w 35 projektach. Krajowe zespoły naukowe złożyły 573 wnioski, z czego 35 było złożonych przez konsorcja koordynowane przez polskie organizacje. 

Oprac. na podstawie informacji Biura POLSCA PAN w Brukseli