PAN informacje

Dwujęzyczny numer specjalny kwartalnika „Academia” to zaktualizowane i poprawione wydanie z 2017 roku. „Polska na biegunach” przybliża zagadnienia związane z polskimi stacjami badawczymi w Arktyce i na Spitsbergenie. Posiadanie stacji badawczych na obu biegunach daje polskim naukowcom olbrzymią przewagę i potencjał w świecie badań polarnych.

„Obszary polarne to miejsca, w których badane są zjawiska, procesy o fundamentalnym znaczeniu dla zrozumienia całego geosystemu ziemskiego – pisze we wprowadzeniu prof. Paweł Rowiński, wiceprezes PAN – Wpływ przyspieszonych zmian klimatu w Arktyce na inne obszary Ziemi, procesy zachodzące w środowisku biotycznym i abiotycznym w tych regionach pozwalają na ulepszanie scenariuszy klimatycznych dla całego globu (…)”.

Lekturę wydania specjalnego „Academii” warto zacząć od artykułu „Prestiż między biegunami”. Prof. dr hab. Jacek A. Jania z Centrum Studiów Polarnych Uniwersytetu Śląskiego wyjaśnia w nim, dlaczego badanie biegunów jest ważne dla całej Ziemi, w tym także dla Polski.

Biegun północny

Na temat Polskiej Stacji Badawczej Hornsund im. Stanisława Siedleckiego opowiada prof. dr hab. Piotr Głowacki, który przez kilkanaście lat kierował Zakładem Badań Polarnych i Morskich Instytutu Geofizyki PAN. To właśnie ten instytut zarządza polską stacją na biegunie północnym. W rozmowie „Widok z północy” dowiadujemy się z jakimi problemami mierzono się podczas budowy stacji rozpoczętej w 1957 roku oraz jakie badania umożliwia jej lokalizacja w fiordzie Hornsund na Spitsbergenie. Jak mówi prof. Piotr Głowacki: „(…) teraz badamy wszystko - od struktur ziemskich na głębokości 10 km do jonosfery, czyli wysokości 600 km nad powierzchnią globu. Ale uważnie spoglądamy też dużo dalej - w Słońce”.

Biegun południowy

O Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego, zarządzanej przez Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, dowiemy się więcej z wywiadu z dr. hab. Robertem Bialikiem zatytułowanego „Widok z południa”. Kierownik Zakładu Biologii Antarktyki IBB PAN mówi z jakimi wyzwaniami wiąże się utrzymanie stacji polarnej, która istnieje od 1977 roku oraz jakie daje ona możliwości badawcze. Ciekawym wątkiem poruszonym w rozmowie są koszty utrzymania stacji, możemy również zobaczyć jej nowy projekt, którego realizacja ruszyła w 2020 roku. „(Antarktyda) to naturalne laboratorium. Potencjalny ocean tematów i wielka marka”, podsumowuje dr hab. Robert Bialik.

Bieguny dla ludzi i z ludźmi

Ponadto w wydaniu znajdziemy artykuły dotyczące nauk społecznych i humanistycznych. O psychologicznych konsekwencjach długotrwałego pobytu na stacji polarnej mówi w wywiadzie „Samotność w śniegach” dr Agnieszka Skorupa z Uniwersytetu Śląskiego. Na temat wyzwań stojących przed rodowitymi mieszkańcami regionów polarnych oraz badaczami zajmującymi się tymi obszarami pisze dr hab.  Michał Łuszczak z Komitetu Badań Polarnych przy Prezydium PAN w artykule „Wiedza dla czterech milionów”. Przywołuje m.in. wskazane przez Zespół Nauk Społecznych i Historii Polskich Badań Polarnych Komitetu Badań Polarnych PAN priorytetowe zagadnienia naukowe: obecność Polski w regionach polarnych; Arktyka i Antarktyka jako obszary zagrożeń dla wielowymiarowego bezpieczeństwa międzynarodowego; Arktyka i jej mieszkańcy w dobie globalizacji oraz zmian środowiskowych.

Kolejnymi artykułami koncentrującymi się na człowieku w kontekście badań polarnych są wywiad z Dagmarą Bożek i Piotrem Andryszczakiem, którzy byli pierwszymi małżeństwem zimującym w obu polskich stacjach polarnych oraz „Filozofia na biegunach”, tekst dr Katarzyny Kasi z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, bazujący na „rozbujanym na biegunach” eseju Leszka Kołakowskiego. W wydaniu znajdziemy także analizę językową słowa „biegun” autorstwa dr hab. Katarzyny Kłosińskiej - przewodniczącej Rady Języka Polskiego.

Cały numer specjalny „Polska na biegunach” dostępny w wersji elektronicznej.