PAN informacje

Czy Polacy wierzą w teorie spiskowe o koronawirusie SARS-CoV-2? Czy stosują się do oficjalnych zaleceń? Jak oceniają decyzje władz o kolejnych ograniczeniach? Czy chcą wyborów prezydenckich w maju tego roku? Odpowiedzi na te i inne pytania przynosi raport przygotowany przez naukowców z Instytutu Psychologii PAN oraz Uniwersytetu Warszawskiego.

Zachowania i przekonania Polaków w czasie pandemii bada zespół Political Cognition Lab (Instytut Psychologii PAN) we współpracy z Centrum Badań nad Uprzedzeniami (Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego). Pomiary wykonywane są co tydzień od 20 marca 2020 r. Ich celem jest monitorowane zmian m.in. w następujących obszarach:

• stosunek do zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia,
• poczucie zagrożenia wynikające z prawdopodobieństwa zachorowania,
• interpretacja sytuacji społeczno-politycznej,
• wiara w fake newsy i teorie spiskowe,
• uprzedzenia wobec konkretnych grup narodowych i zawodowych.

Raport z 6 kwietnia przedstawia wyniki pierwszej fali badania przeprowadzonego na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie Polaków. Posłużono się metodą CAWI, czyli wspomaganym komputerowo wywiadem online.

Polacy w czasie pandemii

Na podstawie zebranych danych eksperci przedstawili następujące wnioski.

• Polacy mają wiele obaw związanych z pandemią. Najsilniejsze lęki wiążą się z zachorowaniem bliskiej osoby (78%) oraz pogorszeniem sytuacji materialnej (71%). Co ciekawe, w nieco mniejszym stopniu boimy się o własne zdrowie (58%).
• Większość Polaków (ponad 80%) stara się zachowywać zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia. Prawdopodobnie dążą w ten sposób do redukcji swoich lęków i wzmocnienia poczucia kontroli nad sytuacją. Najczęściej stosują się do zaleceń o dokładnym myciu rąk oraz utrzymywaniu odpowiedniej odległości od innych ludzi.
• Zebrane dane sugerują, że Polacy poważnie podchodzą do zaleceń dotyczących pozostawania w domu. Mimo to wśród części respondentów można zauważyć niebezpieczną tendencję do nadużywania obecnej sytuacji. Puste ulice i sklepy zdają się ich kusić do wychodzenia na spacery i robienia zakupów.
• Pandemia spowodowała, że wielu Polaków zaczęło angażować się w pomoc innym. Prawie jedna trzecia respondentów zadeklarowała, że zdarza im się robić zakupy osobom, dla których koronawirus stanowi największe zagrożenie.
• Polacy są podzieleni w opiniach na temat pogorszenia ich osobistej sytuacji materialnej. Zdecydowana większość z nich dostrzega jednak negatywny wpływ koronawirusa na zawartość portfeli rodaków.
• Większość respondentów nie wierzy w fałszywe informacje pojawiające się w internecie (tzw. fake newsy). Wiara w teorie spiskowe dotyczące powstania koronawirusa również nie jest bardzo powszechna. Podziela ją od 10 do 25% respondentów (w zależności od treści spisku). Zdaniem prawie co czwartego Polaka koronawirusa stworzono, aby pozbyć się starszych i najsłabszych. Według związanych z tym teorii spiskowych miałoby to służyć państwom, które borykają się z problemem wypłacania emerytur.
• Większość Polaków (64%) pozytywnie ocenia działania rządu mające zwalczać epidemię. Prawie 80% respondentów uważa jednak, że wybory prezydenckie należy zdecydowanie przełożyć. Jednocześnie pójście do urn wyborczych po zażegnaniu pandemii wydaje się obecnie znacznie ważniejsze, niż kiedykolwiek wcześniej – trzech na czterech Polaków deklaruje, że odda swój głos.

Szczegółowe informacje są dostępne w raporcie „Koronawirus w Polsce. Perspektywa psychologii społecznej”.

Źródło informacji: Political Cognition Lab / Instytut Psychologii PAN