PAN informacje

Liderów nowych grup badawczych wybrano spośród 24 naukowców z całego świata w ramach prestiżowego konkursu Dioscuri. Organizują go wspólnie niemieckie Towarzystwo Maxa Plancka i Narodowe Centrum Nauki.

Matematyk Paweł Dłotko, biolog Gracjan Michlewski oraz fizyk teoretyczny Bartłomiej Wacław to trzej naukowcy, którzy w drugiej połowie 2020 r. staną na czele nowych centrów doskonałości naukowej w Warszawie. Badacze reprezentują różne dziedziny, jednak ich ścieżki kariery wyglądają podobnie. Po zrobieniu doktoratu w Polsce wyjechali za granicę na staże typu post-doc w renomowanych jednostkach badawczych. W ostatnich latach pracowali na brytyjskich uniwersytetach. Teraz przeprowadzą się do Polski, by budować centra Dioscuri.

Centrum Dioscuri Topologicznej Analizy Danych

Matematyk Paweł Dłotko założy Centrum Dioscuri Topologicznej Analizy Danych w Instytucie Matematycznym PAN w Warszawie. Jego partnerem po stronie niemieckiej będzie Dmitry Feichtner-Kozlov z Instytutu Algebry, Geometrii, Topologii i ich Zastosowań Uniwersytetu w Bremen.

Celem grupy badawczej jest rozwinięcie i wdrożenie narzędzi topologicznej analizy danych oraz udostępnienie ich przedstawicielom różnych dziedzin nauk. „Chcemy znaleźć poprawne matematycznie rozwiązania praktycznych problemów” – podkreśla Paweł Dłotko i dodaje: „W Centrum Dioscuri będziemy pracowali nad nowymi, odpornymi na zaszumienia deskryptorami kształtów. Będziemy analizować szeregi czasowe danych z zakresu biologii nowotworów, jak również medyczne obrazy neuronów, kanalików płucnych oraz kości beleczkowych. Będziemy poszukiwać nowych materiałów nanoporowatych, które mogą skutecznie wyłapywać i przechowywać dwutlenek węgla”.

Centrum Dioscuri Interakcji RNA-Białko w Zdrowiu i Chorobach Człowieka

Biolog Gracjan Michlewski założy Centrum Dioscuri Interakcji RNA-Białko w Zdrowiu i Chorobach Człowieka w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. Jego niemieckim partnerem będzie Juri Rappsilber z Instytutu Biotechnologii Technicznego Uniwersytetu w Berlinie. Razem będą badać role komórkowe oraz charakterystykę strukturalną nowych białek wiążących RNA (RBPs) oraz interakcje między RNA i białkami.

Głównym przedmiotem ich analiz będą interakcje RNA-białka we wrodzonej odpowiedzi immunologicznej na wirusy RNA, takie jak np. grypa. „Wirusy RNA spowodowały już kilka epidemii w XXI w. Wybuch nowej pandemii grypy albo wirusowy atak bioterrorystyczny mogą mieć katastrofalne skutki dla zdrowia publicznego oraz światowej gospodarki. Dlatego zrozumienie interakcji między gospodarzem a wirusem na poziomie komórkowym jest niezwykle istotne, aby znaleźć najlepszy sposób dezaktywacji wirusa oraz zapobiec dużym zakłóceniom i stratom” – wyjaśnia Gracjan Michlewski.

Centrum Dioscuri w zakresie Fizyki i Chemii Bakterii

Trzeci laureat konkursu Dioscuri to fizyk teoretyczny Bartłomiej Wacław. Założy on Centrum Dioscuri w zakresie Fizyki i Chemii Bakterii w Instytucie Chemii Fizycznej PAN w Warszawie. Jego niemieckim partnerem będzie Arne Traulsen z Instytutu Biologii Ewolucyjnej Maxa Plancka w Plön.

Naukowcy planują połączyć eksperymenty, symulacje komputerowe oraz teorie matematyczne, aby stworzyć modele wzrostu bakterii oraz ich ewolucji w złożonych środowiskach: we wnętrzu zwierzęcej komórki lub w wydzielinie takiej jak śluz. Badania te przysłużą się lepszemu zrozumieniu infekcji bakteryjnych oraz ewolucji odporności bakterii na antybiotyki w organizmach ludzkich i zwierzęcych.

„Badania będą skupiać się na prostych modelach in vitro, jednak naszym długoterminowym celem jest stworzenie nowej generacji modeli infekcji bakteryjnych, które mogłyby być wykorzystane do opracowania nowych metod leczenia” – zaznacza Bartłomiej Wacław.

Prestiżowe centra Dioscuri

Program Dioscuri zakłada utworzenie i wspieranie centrów doskonałości naukowej w Europie Środkowej i Wschodniej. To inicjatywa Towarzystwa Maxa Plancka realizowana wspólnie z Narodowym Centrum Nauki. Finansują ją polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz niemieckie Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań.

To już druga edycja konkursu. Pierwszą rozstrzygnięto w 2018 r. Wybrano wówczas 2 jednostki spośród 45 zgłoszeń z całego świata. Obie powstały przy Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN w Warszawie.

Trzecią edycję konkursu ogłoszono w grudniu 2019 r. Wnioski można składać do 20 marca 2020 r.

Źródło informacji i grafiki: Narodowe Centrum Nauki